Anali Gazi Husrev-begove biblioteke. Gazi Husrevbegova biblioteka u Sarajevu最新文献

{"title":"PRIJEVOD RASPRAVE MEHMEDA HANDŽIĆA al-Ḥaqq aṣ-ṣaḥīḥ fī iṯbāt nuzūl sayyidinā al-Masīḥ „Autentična istina u utvrđivanju dolaska našeg odličnika al-Masīḥaˮ","authors":"Enes Karić","doi":"10.51719/25663267.2022.29.43.235","DOIUrl":"https://doi.org/10.51719/25663267.2022.29.43.235","url":null,"abstract":"U ovom rukopisu autor Mehmed Handžić bavi se temom jasne potvrde (al-itbat) silaska ili dolaska Isāa al-Masīha na kraju vremena, odnosno pred Sudnji dan. Autor je svoju raspravu izložio u tri dionice. Prvo, dokazi o silasku Isāa al-Masīha u Kur’ānu, drugo, dokazi o tome u poslaničkim predanjima (ahādït), kao i argumentiranje (al-istidlāl) Isāova silaska u samome Sunnatu, te, treće, tretman silaska Isāa al-Masīha u jasnom konsenzusu (al-igmā) muslimanske zajednice ili ummata.","PeriodicalId":80453,"journal":{"name":"Anali Gazi Husrev-begove biblioteke. Gazi Husrevbegova biblioteka u Sarajevu","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"48508624","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Dokumentacija Arhiva IZ-e u BiH o uništavanju vakufskih objekata u Bosni i Hercegovini u Drugom svjetskom ratu","authors":"Edin Lepenica","doi":"10.51719/25663267.2022.29.43.169","DOIUrl":"https://doi.org/10.51719/25663267.2022.29.43.169","url":null,"abstract":"Arhiv Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini, kao jedan od fondova Gazi Husrev-begove biblioteke u Sarajevu, sadrži izvornu građu za naučno istraživanje fenomena uništavanja vakufskih objekata u BiH u toku Drugog svjetskog rata (1941–1945). Na osnovu ove građe moguće je dati pouzdane odgovore na pitanje razmjere te destrukcije, te ko je te objekte, u kojem stepenu i s kojim ciljevima uništavao. Islamska vjerska zajednica (IVZ) je, u nedostatku nacionalnih institucija Bošnjaka, što je bilo posljedica njihovog svođenja na vjersku skupinu u političkom okviru Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca (od 1929. g. Kraljevine Jugoslavije), za Bošnjake muslimane bila jedina institucija koja se na organizovan i sistematičan način bavila prikupljanjem podataka o njihovom ogromnom stradanju u Drugom svjetskom ratu. Materijalne gubitke Bošnjaka koji su se, pored ostalih formi, manifestovali i u devastaciji vakufskih objekata, IVZ je utvrđivala komisijskim izvještajima sa postradalih područja, uz mjestimično fotografisanje porušenih/oštećenih objekata, slanjem upitnih listova kotarskim/sreskim povjerenstvima na propisanom obrascu o stradanju muslimanskih naselja i stanovništva, uzimanjem izjava od svjedoka ratnih zločina, sačinjavanjem statističkih pregleda na zahtjev organa vlasti i dr. Od prikupljenog materijala formirane su zbirke dokumenata, pohranjene u fondovima Gazi Husrev-begove biblioteke u Sarajevu, koje su djelomično već korištene u radovima o počinjenom genocidu nad Bošnjacima muslimanima u Drugom svjetskom ratu. U ovom radu iskorišteni su segmenti nekoliko zbirki dokumenata kako bi se, statističkom obradom podataka koji su u njima sadržani, dokazala tvrdnja iz jednog arhivskog dokumenta Ulema-medžlisa u Sarajevu da je u Drugom svjetskom ratu stradalo više od polovine vakufskih objekata, te pokazala struktura vojnih formacija koje su učestvovale u njihovoj devastaciji. Ogromno uništavanje vakufskih objekata, simbola identiteta Bošnjaka muslimana, dovedeno je u vezu sa destruktivnim ideologijama i drugim doprinosnim uslovima, čime je dat teorijski okvir za objašnjenje zašto su Bošnjaci muslimani imali takve gubitke i zašto prezentovana arhivska građa IVZ o dokumentovanom ratnom zločinu nad Bošnjacima muslimanima u Drugom svjetskom ratu nikad nije objelodanjena u socijalističkoj Jugoslaviji (1945–1992).","PeriodicalId":80453,"journal":{"name":"Anali Gazi Husrev-begove biblioteke. Gazi Husrevbegova biblioteka u Sarajevu","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42856432","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Ali Faginović i njegove dvije derviške medžmue","authors":"Aida Smailbegović, Emrah Seljaci","doi":"10.51719/25663267.2022.29.43.63","DOIUrl":"https://doi.org/10.51719/25663267.2022.29.43.63","url":null,"abstract":"Među ostavštinom porodice Faginović, koja se čuva u Bošnjačkom institutu u Sarajevu, nalazi se i jedna medžmua, do danas nepoznata znanstvenoj javnosti. Temeljem analize njezinih sadržajnih, stilskih, kaligrafskih i likovnih elemenata, medžmua je pripisana bosanskohercegovačkom alimu Aliju Faginoviću, aktivnom potkraj XIX i početkom XX stoljeća. Nakon iscrpnih podataka o Faginovićevu profesionalnom životu i djelu, pisanih temeljem uvida u rukopisnu i arhivsku građu, u radu se dalje određuje pojam derviške medžmue i nastavlja s detaljnim kataloškim i likovnim opisom Faginovićevih dviju medžmua pohranjenih u fundusu Gazi Husrev-begove biblioteke i Bošnjačkog instituta u Sarajevu.","PeriodicalId":80453,"journal":{"name":"Anali Gazi Husrev-begove biblioteke. Gazi Husrevbegova biblioteka u Sarajevu","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"48985379","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Poslanica o sedam duhovnih stanja (Risāle-i Aṭvār-ı Sebʻa) Huseina Lamekanija","authors":"Slobodan Ilić","doi":"10.51719/25663267.2022.29.43.153","DOIUrl":"https://doi.org/10.51719/25663267.2022.29.43.153","url":null,"abstract":"Husein Lamekani (umro 1625), osmanski pjesnik i mistik, za sobom je ostavio i nekoliko mističnih poslanica, od kojih se jedna bavi stupnjevima (maḳāmāt) na putu duhovnog usavršavanja derviša i stanjima (aṭvār) koje prolazi njegova duša na povratku svom božanskom izvoru. Danas je poslanica sačuvana u dva rukopisa, po jedan u Uppsali i Izmiru, a autor je donosi u prijevodu, sa neophodnim terminološkim komentarima.","PeriodicalId":80453,"journal":{"name":"Anali Gazi Husrev-begove biblioteke. Gazi Husrevbegova biblioteka u Sarajevu","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"49066394","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"O vjerodostojnosti narodnog predanja o sarajevskom šejhu Ajni-dedeu","authors":"Nedim Zahirović","doi":"10.51719/25663267.2022.29.43.211","DOIUrl":"https://doi.org/10.51719/25663267.2022.29.43.211","url":null,"abstract":"Narodno usmeno predanje je smrt dvaju sarajevskih derviša, Ajni-dedea i Šemsi-dedea, smještalo u 866. hidžretsku, odnosno 1461/62. godinu. Na osnovu navoda iz djela Silsiletü ʼl-muḳarrebīn ve menāḳıbu ʼl-mütteḳīn beogradskog muftije Muniri-efendije može se utvrditi da je Ajni-dede umro cijelo stoljeće kasnije, između 1563. i 1565. godine. Ajni-dede bavio se u svojoj mladosti krojačkim zanatom. Iz Sarajeva otišao je u Istanbul i usavršavao se u tesavufu kod derviškog šejha Erdebili Sinan-efendije. Tokom boravka u Istanbulu imao je priliku doći u blizinu velikog vezira Ibrahim-paše. Nakon povratka u Sarajevo vjerojatno je bio šejh Gazijske tekije. Drugi derviš kojeg spominje narodna predaja, Šemsi-dede, najvjerovatnije nije ni postojao.","PeriodicalId":80453,"journal":{"name":"Anali Gazi Husrev-begove biblioteke. Gazi Husrevbegova biblioteka u Sarajevu","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"41355421","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Vakufnama Abdi-paše sina Mustafa-bega iz XVIII stoljeća (Prilog historiji Bijelog Polja)","authors":"Emrah Seljaci","doi":"10.51719/25663267.2022.29.43.221","DOIUrl":"https://doi.org/10.51719/25663267.2022.29.43.221","url":null,"abstract":"U radu se obrađuju dva izvora koji se odnose na vakuf Abdi-paše. Prvi izvor je u historijskoj epigrafskoj literaturi nepoznati tarih s česme dobrotvora, pronađen tokom nedavnih iskopavanja u Bijelom Polju. Drugi izvor predstavlja vakufnama istog dobrotvora, čiji se integralni prijevod donosi u ovom radu. Za razliku od potpuno nepoznatog tariha, neki segmenti sadržaja vakufname bili su korišteni u dosadašnjoj literaturi. Uz prijevod vakufname, koja čini glavninu ovoga rada, vrši se kritička komparacija nekih navoda u literaturi s izvornim sadržajem vakufname, pri čemu je ustanovljeno da ono što se u historijskoj literaturi o ovom vakufu navodi ne odgovara stvarnom sadržaju vakufname u svim segmentima. Radom se pokušava ukazati na taj nesklad i integralnim prijevodom vakufname korigirati nedoumice vezane za ovaj malo poznati vakuf.","PeriodicalId":80453,"journal":{"name":"Anali Gazi Husrev-begove biblioteke. Gazi Husrevbegova biblioteka u Sarajevu","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"43362927","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Između dva sistema obrazovanja, dva sistema sudstva i dvije imperije: Osmanski sudija i kandidat za reisul-ulemu u Bosni i Hercegovini 1913. godine Džafer Ilhami-beg Kulenović i njegova idžazetnama","authors":"Munir Mujić","doi":"10.51719/25663267.2022.29.43.119","DOIUrl":"https://doi.org/10.51719/25663267.2022.29.43.119","url":null,"abstract":"U ovome radu predstavljen je životopis, obrazovni put i napredovanje u sudskoj hijerarhiji Džafera Ilhami-bega Kulenovića (r. 1867) iz Bosanskog Petrovca, Bosna i Hercegovina. On je 1895. godine završio Pravni fakultet (Mekteb-i Hukuk) u Istanbulu i iste godine dobio u Istanbulu idžazetnamu iz tradicionalnih islamskih znanosti od dersiama (muderisa) Saliha Hilmija Zeničanina, te službovao kao sudija i tužilac u građanskim sudovima (nizamiye mahkemeleri) u Osmanskom Carstvu. Kratko je bio ministar policije u kabinetu velikog vezira Kamil-paše. Napredovao je do predsjednika Kasacionog suda (Mahkeme-i Temyiz) u Istanbulu, a bio je kandidat na izborima za reisul-ulemu u Bosni i Hercegovini 1913. godine. U radu se, u okviru šireg historijskog, društvenog i kulturnog konteksta, obrazlaže karakter idžazetname koju je Kulenović dobio, način njena stjecanja, ispituje se zašto se Kulenović odlučio za ovu vrstu „dvojnog” obrazovanja, te kakvu ulogu je idžazetnama mogla imati u Kulenovićevom profesionalnom napredovanju u osmanskoj sudskoj hijerarhiji i u njegovom predlaganju za reisul-ulemu u Bosni i Hercegovini. Rad sadrži i integralni prijevod teksta ove Kulenovićeve idžazetname.","PeriodicalId":80453,"journal":{"name":"Anali Gazi Husrev-begove biblioteke. Gazi Husrevbegova biblioteka u Sarajevu","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"43966523","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Dopisne karte i razglednice u Gazi Husrev-begovoj biblioteci u Sarajevu","authors":"Meho Manjgo","doi":"10.51719/25663267.2022.29.43.243","DOIUrl":"https://doi.org/10.51719/25663267.2022.29.43.243","url":null,"abstract":"U fondu Fototeke Gazi Husrev-begove biblioteke u Sarajevu čuva se vrijedna i raritetna zbirka fotografija, dopisnica i razglednica s ukupno 18.976 inventarisanih i digitaliziranih jedinica. U fokusu ovog rada su dopisne karte (dopisnice), ilustrirane dopisnice i razglednice pohranjene u starom fondu Fototeke, nastale od posljednje decenije 19. do sredine 20. stoljeća. U radu je utvrđen tačan broj razglednica, predstavljen njihov sadržaj i vrijeme nastanka. Uz kratak prikaz historijata nastanka i razvoja dopisnica i razglednica u radu su predstavljeni domaći izdavači razglednica čije razglednice danas predstavljaju nezaobilazan izvor za historiografska, etnografska i kulturološka istraživanja Sarajeva i Bosne i Hercegovine za vrijeme Austro-Ugarske i iz perioda prve zajedničke jugoslavenske države.","PeriodicalId":80453,"journal":{"name":"Anali Gazi Husrev-begove biblioteke. Gazi Husrevbegova biblioteka u Sarajevu","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"41514138","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Idžazetname u zbirci osmanskih dokumenata Gazi Husrev-begove biblioteke u Sarajevu","authors":"Hamza Kurtanović","doi":"10.51719/25663267.2022.29.43.87","DOIUrl":"https://doi.org/10.51719/25663267.2022.29.43.87","url":null,"abstract":"U ovom radu predstavljeno je dvadeset idžazetnama koje se čuvaju u Zbirci osmanskih dokumenata Gazi Husrev-begove biblioteke. S izuzetkom jedne idžazetname, sve ostale su rukopisni primjerci. Obrađene idžazetname pripadaju različitim autorima i izdavane su za različite discipline. Neke od njih izuzetno su vrijedne zbog svojih iluminacija ili nekog drugog elementa koji ih čini jedinstvenim. Idžazetnama, uz svoje sastavne elemente, jeste resurs iz kojeg se mogu crpiti podaci za izučavanje školstva i obrazovanja. Budući da neke idžazetname datiraju iz perioda 20. stoljeća, moguće je kroz ovjere istih analizirati i pratiti promjene u obrazovnim regulativama. Navedene ovjere, koje se javljaju početkom prošlog stoljeća, prikaz su potrebe da se tradicionalni oblici diploma usklade s potrebama novog vremena. U tom smislu, u ovom radu ovjere su tumačene kao sastavni dio idžazetname. U prilog tome da se idžazetnama može posmatrati kao zaseban književni žanr ide činjenica da izdavač iste ne odstupa od tradicionalne forme idžazetname. Tu vjernost tradicionalnoj formi idžazetname, koju su slijedili njeni izdavači, primjećujemo kroz obrasce idžazetnama s ostavljenim prostorom za ime učenika, kao što je slučaj u pojedinim idžazetnamama u ovome radu. Jer, često je ta vjerodostojno preslikana forma obogaćena visokostiliziranim, rimovanim i ritmovanim tekstom. Zbog te svoje specifičnosti, prevodiocima idžazetnama nerijetko biva izazov prenijeti sve stilske i sadržajne vrijednosti u prijevodu na bosanski jezik. Odlučili smo da obradu, u skladu sa stanjem idžazetname i dostupnim podacima, utemeljimo na širokom opisu vanjskog i unutrašnjeg izgleda, ali i podacima o sadržaju idžazetname. Pri tome, navodili smo i najosnovnije podatke, kao što su: ime učitelja, ime učenika, vrsta idžazetname, jezik, signatura, broj listova, mjesto izdavanja, datum izdavanja i dimenzije.","PeriodicalId":80453,"journal":{"name":"Anali Gazi Husrev-begove biblioteke. Gazi Husrevbegova biblioteka u Sarajevu","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47136827","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Kurʼanski īǧāz o poslaniku Iljasu","authors":"Muhamed Fazlović","doi":"10.51719/25663267.2022.29.43.35","DOIUrl":"https://doi.org/10.51719/25663267.2022.29.43.35","url":null,"abstract":"Rad se bavi stilističkom i naratološkom analizom kurʼanskoga kazivanja o poslaniku Iljasu u svjetlu određene komentatorske literature (tafsīr). Pristup se temelji na pažljivom čitanju koje uočava jezične strukture, obrasce i upotrebe. Članak počinje uvodnim razmatranjima o kurʼanskoj profetologiji koja nije hronološki izložena u islamskoj svetoj knjizi. U drugome dijelu rada predstavljena je teorija o qaṣaṣu, znanosti o kazivanjima u Kurʼanu i funkciji kazivanja. U djelima qaṣaṣ al-anbiyāʼ (kazivanja o poslanicima/vjerovjesnicima) kurʼanske su egzegete nastojali hronološki izlagati povijest svijeta u svetopovijesnome ključu. Takovrsna kazivanja obično započinju stvaranjem čovjeka, a završavaju poslanikom Muhammedom, povijesnim dobom autora djela ili eshatonom. Allahov govor o poslanicima je pripovjedne naravi i, u smislu obima izražajnosti, u obliku je sažetih (īǧāz) i opširnih (iṭnāb) kazivanja o poslanicima Božijim. Članak završava komentarima o stilu i kompoziciji kazivanja o Iljasu. Kazivanje o poslaniku Iljasu ispripovijedano je na sažet način. Iljas pripada kategoriji poslanika o kojima je uzvišeni Allah kazivao. Spomenut je tri puta u Kurʼanu. U 37. suri (Redovi/aṣ-Ṣāffāt) nazvan je „poslanikom” s monoteističkim poslanjem narodu idolopokloničkoga kulta Baʻla, raširenog na širem prostoru drevnoga Bliskoga istoka.","PeriodicalId":80453,"journal":{"name":"Anali Gazi Husrev-begove biblioteke. Gazi Husrevbegova biblioteka u Sarajevu","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42673777","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}