{"title":"Plakat (bardzo) ulotny, czyli o strategii oporu w okupowanym Chersoniu","authors":"Waldemar Dymarczyk","doi":"10.19195/2083-5345.15.11","DOIUrl":"https://doi.org/10.19195/2083-5345.15.11","url":null,"abstract":"\u0000 \u0000 \u0000 \u0000W artykule autor analizuje treści i funkcje plakatów tworzonych przez członków ukraińskiego ruchu oporu w okupowanym Chersoniu. Za sprawą swej dosłowności i dosadności, wręcz brutalności, uliczna propaganda ma głównie służyć zastraszeniu przeciwnika. Groźba dotyczy konkretnych osób kolaborujących z Rosjanami, jak i żołnierzy wrogiej armii. Plakaty służą również podtrzymaniu ducha oporu — mają nieść nadzieję na rychłe wyzwolenie. Autor podejmuje również dyskusję na temat problemów i dylematów badacza piszącego tekst dotyczący bieżących i gorących tematów społecznych, takich jak tocząca się wojna i dynamiczna zmiana opisywanej sytuacji. \u0000 \u0000 \u0000 \u0000","PeriodicalId":485607,"journal":{"name":"Oblicza Komunikacji","volume":" 2","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-04-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140692418","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Sierpniowe dni Stoczni Gdańskiej im. Lenina w świetle ulotek Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego w Gdańsku","authors":"Łukasz Grochowski","doi":"10.19195/2083-5345.15.10","DOIUrl":"https://doi.org/10.19195/2083-5345.15.10","url":null,"abstract":"\u0000 \u0000 \u0000 \u0000Artykuł stanowi prezentację badań przeprowadzonych nad drukami ulotnymi wytworzonymi na terenie Stoczni Gdańskiej im. Lenina podczas strajku sierpniowego w 1980 roku przez Międzyzakładowy Komitet Strajkowy w Gdańsku. Okres, w którym zostały wytworzone materiały objęte badaniami, był przełomowy. Z powodu wprowadzonych przez rząd podwyżek cen mięsa i wędlin latem 1980 roku w Polsce wybuchły strajki, które doprowadziły do powstania NSZZ „Solidarność”. W przekazie Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego do osób strajkujących oraz popierających strajk istotną rolę pełniły komunikaty i oświadczenia wydawane i kolportowane w postaci niewielkich rozmiarów druków ulotnych przybierających różnorakie formy. Wiele z nich znajduje się dziś w Archiwum Historycznym Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. Odpowiednio uporządkowane tworzą swoiste kalendarium Sierpnia ’80. Ulotki, które rozprowadzane były podczas strajku sierpniowego, informowały o najważniejszych żądaniach strajkujących załóg zakładów pracy i przedsiębiorstw reprezentowanych przez MKS, konieczności kontynuowania strajku czy kontaktach z Komisją Rządową. \u0000 \u0000 \u0000 \u0000","PeriodicalId":485607,"journal":{"name":"Oblicza Komunikacji","volume":" 16","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-04-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140691645","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Efemeryczne i performatywne aspekty periodyku poetyckiego „Cegła” na tle jednodniówek i innych efemerycznych wydań prasy literackiej","authors":"M. Czerwiński","doi":"10.19195/2083-5345.15.4","DOIUrl":"https://doi.org/10.19195/2083-5345.15.4","url":null,"abstract":"\u0000 \u0000 \u0000 \u0000W artykule autor stosuje pojęcie efemeryczności do tytułów prasowych, napomykając o różnych możliwych zjawiskach w historii polskiej prasy, które by taką efemeryczność reprezentowały, od staropolskich nieperiodycznych druków ulotnych począwszy. Następnie z racji na dziedzinę kultury, do jakiej należy niezależny wrocławski periodyk poetycki „Cegła”, wskazuje się w artykule efemerydy polskiej prasy literackiej wydawane w przeszłości, takie jak jednodniówki poetyckie z początku XX wieku, które zostają pokrótce scharakteryzowane. W następnej kolejności w artykule prezentowane są przykłady takich wydań współczesnych czasopism literackich, które wedle tezy autora reprezentują efemeryczność z uwagi na formę, są to przede wszystkim wybrane wydania magazynów literackich „Portret” oraz „Ha!art”, ale też pewne czasopisma artystyczne. W drugiej części artykułu podjęta zostaje refleksja nad genologią magazynu „Cegła” (także w odniesieniu do almanachów poetyckich) oraz zostają poddane analizie poszczególne wydania tego magazynu, ukazujące się w najróżniejszych formułach graficznych oraz materialnych. Ze względu na charakter tego periodyku autor opisuje poszczególne wydania „Cegły” w perspektywie performatyki i ukazuje związki performatywności „Cegły” z efemerycznością jej formy. \u0000 \u0000 \u0000 \u0000","PeriodicalId":485607,"journal":{"name":"Oblicza Komunikacji","volume":"151 s621","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-04-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140693655","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Między informacją a agitacją. Moskiewski epizod pieśni nowiniarskich","authors":"A. Oszczęda","doi":"10.19195/2083-5345.15.9","DOIUrl":"https://doi.org/10.19195/2083-5345.15.9","url":null,"abstract":"\u0000 \u0000 \u0000 \u0000Artykuł bada wycinek z dziejów staropolskiej pieśni nowiniarskiej, a jego przedmiotem są druki ulotne rozpowszechniane w latach 1608–1609. W przebiegu dymitriady to ważny moment obejmujący pojawienie się w państwie moskiewskim Dymitra II Samozwańca i jego zwycięstwa nad wojskami cara Wasyla Szujskiego. Tymczasem w Polsce, na dworze Zygmunta III Wazy, przygotowywano plan przyszłej wojny z Moskwą. Powstały wówczas liczne pisma o charakterze politycznym, w tym także poetyckie agitacje „za Dymitrem” i „za wojną z moskiewskim”. Przybierały one znaną odbiorcom formę wierszowanych nowin, gatunku pokrewnego dawnym pieśniom historycznym, cenionym jako źródło wiarygodnej wiedzy o przeszłości. Specyfika pieśni nowiniarskich — w tym sprzyjająca umasowieniu przekazu meliczność, a także budząca zainteresowanie aktualność i typowa dla gatunku prowidencjalna wykładnia bieżącej historii, wreszcie — operowanie niezwykłością i cudownością — sprawiła, że stały się one narzędziem formowania opinii szlacheckiej. Właśnie ta transformacja funkcji rymowanych gazet, czyli przemiana nośnika informacji w przekaźnik propagandy, dokonująca się w początkach XVII wieku, była kontekstem analiz przeprowadzonych w szkicu. \u0000 \u0000 \u0000 \u0000","PeriodicalId":485607,"journal":{"name":"Oblicza Komunikacji","volume":" 7","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-04-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140690758","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Wprowadzenie. Efemery jako obiekt badań interdyscyplinarnych","authors":"Marta Śleziak, A. Kwiatkowska","doi":"10.19195/2083-5345.15.1","DOIUrl":"https://doi.org/10.19195/2083-5345.15.1","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":485607,"journal":{"name":"Oblicza Komunikacji","volume":" 32","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-04-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140692385","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Tematyka wypowiedzi informacyjno-sprawozdawczych w rosyjskojęzycznych listach przesyłanych na okolicznościowych kartach pocztowych w drugiej połowie XX wieku","authors":"Daniel Dzienisiewicz","doi":"10.19195/2083-5345.15.2","DOIUrl":"https://doi.org/10.19195/2083-5345.15.2","url":null,"abstract":"\u0000 \u0000 \u0000 \u0000Artykuł ma na celu analizę rosyjskojęzycznych wypowiedzi informacyjno-sprawozdawczych występujących w treści listów przesyłanych na okolicznościowych kartach pocztowych w drugiej połowie XX wieku. Wypowiedzi konstatywne towarzyszące rosyjskim życzeniom świątecznym wysyłanym na pocztówkach nie stanowiły dotąd przedmiotu kompleksowych analiz językoznawczych, dlatego ich zbadanie może przyczynić się do uzupełnienia wiedzy o krótkich formach epistolarnych, w szczególności zaś — tematach poruszanych w tego rodzaju korespondencji. Badaniu poddano lokalizację wypowiedzi informacyjno-sprawozdawczych w strukturze listów, ich tematykę oraz pełnione przez nie funkcje. Analiza prowadzi do wniosku, że niektóre spośród zaobserwowanych zjawisk mogą mieć podłoże kulturowe, psychologiczne i/lub socjolingwistyczne. \u0000 \u0000 \u0000 \u0000","PeriodicalId":485607,"journal":{"name":"Oblicza Komunikacji","volume":"207 3","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-04-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140693312","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Dyskretny urok codzienności. Etykiety producentów z Torunia i regionu w dwudziestoleciu międzywojennym (na podstawie zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu)","authors":"Anna Klugowska","doi":"10.19195/2083-5345.15.8","DOIUrl":"https://doi.org/10.19195/2083-5345.15.8","url":null,"abstract":"\u0000 \u0000 \u0000 \u0000Celem artykułu jest zaprezentowanie codzienności w przekazie obrazowo-tekstowym etykiet przemysłu spożywczego. Podstawowym materiałem badawczym jest kolekcja etykiet producentów z Torunia i regionu z czasów II RP zgromadzona w Gabinecie Dokumentów Życia Społecznego Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu. Analizie opisowej poddane zostały etykiety 12 producentów z dziewięciu miast obecnego województwa kujawsko-pomorskiego. W II RP region ten obejmował dwa województwa: pomorskie ze stolicą w Toruniu (Bydgoszcz od 1938 roku, Chełmno, Chojnice, Grudziądz, Sępólno Krajeńskie, Toruń, Wąbrzeźno) oraz poznańskie (Bydgoszcz do 1938, Inowrocław, Żnin). Etykiety opowiadają historię o ludziach z czasów II RP. Stanowią bogaty materiał ikonograficzny, który uważnemu odbiorcy dostarcza wielu możliwości interpretacyjnych. W badaniach dokumentacyjnych informacje zawarte w warstwie tekstowej etykiet mogą posłużyć jako źródło komplementarne dla materiałów archiwalnych i prasowych. \u0000 \u0000 \u0000 \u0000","PeriodicalId":485607,"journal":{"name":"Oblicza Komunikacji","volume":" 99","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-04-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140692230","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Efemeryczne teatralia — o roli rękopisów i druków ulotnych w badaniach nad kulturą studencką PRL","authors":"K. Nowicka","doi":"10.19195/2083-5345.15.3","DOIUrl":"https://doi.org/10.19195/2083-5345.15.3","url":null,"abstract":"\u0000 \u0000 \u0000 \u0000Przedstawienie wybranych materiałów Pracowni Rękopisów BG PAN zdeponowanych przez twórców kultury studenckiej Wybrzeża okresu PRL-u stanowi przyczynek do rozważania pojęcia „efemeryczności” w trzech płaszczyznach: efemeryczność treści rękopisów, efemeryczność nośników informacji, efemeryczność zgodna z tradycyjną definicją druków ulotnych. Uwypukla się wartość teatraliów jako materiałów źródłowych pozwalających ustalić periodyzację historii studenckich teatrów osobnych, artystyczną ekspresję studentów wywodzących się z PWSSP w Gdańsku oraz cechy epoki PRL-u jako czasu gospodarki niedoboru, kiepskich wyrobów — także maszynopisów z lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, z których z trudem daje się odczytać zapis scenek, scenariusza, spis rekwizytów teatralnych. Teatrzyki okresu PRL-u często, ze względu na nieinstytucjonalność i krótkie trwanie, określa się efemerydami. Artykuł jest zatem odpowiedzią na pytanie, co o teatrach-efemerydach oraz ich kontekście społeczno-historycznym mówią druki ulotne i rękopisy. \u0000 \u0000 \u0000 \u0000","PeriodicalId":485607,"journal":{"name":"Oblicza Komunikacji","volume":" 21","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-04-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140692650","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"W sieci znaczeń. Afisz teatralny w drugiej połowie XIX wieku","authors":"A. Kędziora","doi":"10.19195/2083-5345.15.5","DOIUrl":"https://doi.org/10.19195/2083-5345.15.5","url":null,"abstract":"\u0000 \u0000 \u0000 \u0000W drugiej połowie XIX wieku afisz teatralny był najważniejszym teatralnym drukiem ulotnym. Początkowo przyjmował wiele funkcji, które z czasem zostały przekazane innym materiałom, zwłaszcza programom. Afisz dostarcza informacji o samym przedstawieniu teatralnym, ale także sposobie działania teatru jako instytucji, obowiązujących go administracyjnych regulacjach i kulturze organizacyjnej oraz funkcjonowaniu teatru w świadomości widzów. Przyjmując za Gillien Russell koncepcję performatywności afisza teatralnego, w artykule przedstawione zostały płaszczyzny oddziaływania druku, konteksty jego użytkowania oraz potencjalne możliwości reprezentowania teatru w sferze artystycznej, administracyjnej i społecznej. \u0000 \u0000 \u0000 \u0000","PeriodicalId":485607,"journal":{"name":"Oblicza Komunikacji","volume":" 32","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-04-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140692216","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Five o’clock przy pielęgnowanym winie. Analiza językowa i źródłowa pomorskich druków ulotnych z lat 1945–1948 dotyczących gastronomii","authors":"A. Kwiatkowska","doi":"10.19195/2083-5345.15.7","DOIUrl":"https://doi.org/10.19195/2083-5345.15.7","url":null,"abstract":"\u0000 \u0000 \u0000 \u0000Po wojnie odradzająca się gastronomia wykorzystywała do kontaktu z klientami głównie akcydensy. Stosowano na nich różnorodne środki perswazji językowej, graficznej i typograficznej. Artykuł ma na celu przedstawienie wyników analizy językowej i źródłowej powojennych afiszy, ulotek i zaproszeń związanych z gastronomią i rozrywką. Badaniu poddano sposób przedstawiania miejsca, czasu, nadawcy oraz najchętniej wykorzystywane leksemy wpływające na perswazyjność odbioru komunikatów. Z analizy wynika, że autorzy druków nie tylko korzystali z przedwojennego doświadczenia, ale też poszukiwali nowych sposobów wpływania na odbiorcę. W 1947 roku władze rozpoczęły akcję likwidacji inicjatywy prywatnej. Reklamę zastąpiła oficjalna propaganda. \u0000 \u0000 \u0000 \u0000","PeriodicalId":485607,"journal":{"name":"Oblicza Komunikacji","volume":"65 s252","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-04-17","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140693889","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}