Rocznik Filozoficzny Ignatianum最新文献

{"title":"Paolo Valori – osoba, twórczość, bibliografia","authors":"Tymoteusz Mietelski","doi":"10.35765/rfi.2019.2502.9","DOIUrl":"https://doi.org/10.35765/rfi.2019.2502.9","url":null,"abstract":"Głównym celem niniejszego tekstu jest przedstawienie bibliografii włoskiego fenomenologa Paola Valoriego. Postać ta jest prawie nieznana w Polsce, dotychczas ukazały się tylko cztery opracowania dotyczące jego twórczości1, zaś jego bibliografia nie została wcześniej opracowana ani w Polsce, ani w jego ojczyźnie.","PeriodicalId":417748,"journal":{"name":"Rocznik Filozoficzny Ignatianum","volume":"15 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-09-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"124018049","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Transcendencja, immanencja, tajemnica","authors":"Andrzej Gielarowski","doi":"10.35765/rfi.2019.2502.8","DOIUrl":"https://doi.org/10.35765/rfi.2019.2502.8","url":null,"abstract":"Artykuł podejmuje tematykę nieanalizowaną dotychczas w polskiej literaturze filozoficzno-religioznawczej, która dotyczy niepoznawalności lub niewidzialności Boga we współczesnej francuskiej fenomenologii religii, traktowanej jako nurt badań (filozoficznych i religioznawczych), w którym ta tematyka znajduje odzwierciedlenie. Autor skupia się na pojęciach transcendencji, immanencji i tajemnicy wypracowanych odpowiednio przez Emmanuela Lévinasa, Michela Henry’ego oraz przez Gabriela Marcela. Dyskusja nad tymi trzema koncepcjami ukazuje, iż transcendencja (Lévinas) i immanencja (Henry) są pojęciami, które jednostronnie realizują zadanie, jakie postawili przed nimi ich autorzy, to znaczy dążenie do „uchronienia” Boga przed uprzedmiotowieniem, do którego prowadzi nieuchronnie metoda fenomenologiczna, zwłaszcza w wersji przedstawionej przez Edmunda Husserla. W opozycji do tej metody pozostają nie tylko Lévinas i Henry, ale także Marcel, który zastosował w celu „uchronienia” Boga od uprzedmiotowienia przez obiektywizujące poznanie intelektualne, pojęcie tajemnicy. Według autora artykułu, to właśnie tajemnica (Marcel), a nie transcendencja (Lévinas) czy immanencja (Henry), jest pojęciem, które, użyte do fenomenologicznego opisu Boga, skutecznie „broni” Go przed uprzedmiotowieniem. Z punktu widzenia fenomenologii religii istotne jest to, że w myśli Marcela Bóg nie ukazuje się jako fenomen (jak uważali także Gerardus van der Leeuw oraz Lévinas i Henry), ale mimo to możliwa jest relacja religijna między człowiekiem a Bogiem, której wyrazem jest modlitwa. Ta rozumiana biblijnie relacja nie może zaistnieć w myśli Lévinasa czy Henry’ego, mimo że ich koncepcje również mają dość silne zakorzenienie w Biblii. Dlatego autor tekstu uważa, że Marcelowska koncepcja tajemnicy lepiej odpowiada oczekiwaniom człowieka wierzącego (homo religiosus) niż koncepcje transcendencji i immanencji odniesione do Boga. Wypracowana przez Gabriela Marcela koncepcja Boga jako Tajemnicy pozwala bowiem na wejście z Nim w relację religijną dzięki kierowanej ku Niemu modlitwie.","PeriodicalId":417748,"journal":{"name":"Rocznik Filozoficzny Ignatianum","volume":"28 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-09-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"131573059","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Polonica greckie","authors":"Krzysztof Homa","doi":"10.35765/rfi.2019.2502.4","DOIUrl":"https://doi.org/10.35765/rfi.2019.2502.4","url":null,"abstract":"Celem szkicu jest dostarczenie tekstów źródłowych do studiowania historii Kościoła katolickiego w XIX wieku. Chodzi głównie o korespondencję o. Tadeusza Kuczyńskiego SJ. Jest to mały przyczynek do historii jezuitów oraz historii Polski, Grecji i Turcji. Dotyczy burzliwego okresu w historii Towarzystwa Jezusowego, czasu odradzania się zakonu w Europie i na świecie. Był to także trudny moment w historii Europy. Grecja powoli zdobywała niepodległość. Rozdarta przez zaborców Rzeczpospolita szarpana była nieudanymi powstaniami. Turcja walczyła z ruchami niepodleg- łościowymi. Jezuici – wygnani z Rosji i Prus – dotarli między innymi na wyspy Morza Egejskiego, gdzie podjęli pracę misyjną prowadzoną przez ich współbraci jeszcze przed likwidacją zakonu w 1773 roku. Przedmiotem badań, których rezultaty są przedstawione w niniejszym szkicu, są zasoby Archiwum Jezuitów w Atenach, omówione pod kątem poloników. Były to pierwsze próby eksploracji zasobów wspomnianego archiwum. W czasie podróży studyjnej do Aten w 2018 roku dyrektor Archiwum Jezuitów w Atenach o. Gabriel Marangos SJ udostępnił mi część korespondencji jezuitów polskich, która jest zachowana w Archiwum Ateńskim SJ. Metoda badań polegała na przeglądnięciu udostępnionych zasobów i stworzeniu fotograficznej dokumentacji. Nie jest to praca kompletna. Zostały przeglądnięte tylko te teczki, które przypisane są do polskich jezuitów. Według dyrektora Archiwum, istnieją jeszcze inne polonika w teczkach związanych z opisem dzieł prowadzonych przez polskich zakonników.Jezuitom greckim i francuskim pragnę w tym miejscu wyrazić wdzięczność za zgromadzenie i przechowanie dokumentów. Dziękuję także władzom Akademii Ignatianum w Krakowie za umożliwienie podróży studyjnej. Pierwsza część artykułu to krótki zarys historyczny dotyczący obecności jezuitów w Grecji. Następnie przedstawiłem odkryte teksty źródłowe: listy pisane do o. Kuczyńskiego. Nie jest to cała korespondencja. Pozostałe listy, fragmenty diariusza domowego, ksiąg dotyczących bicia w dzwony i przyjmowanych darowizn oraz diariusza osobistego zostaną przedstawione w przygotowywanej publikacji książkowej. Poszukiwania w Archiwum Jezuitów w Atenach miały charakter pilotażowy. Wymagają dalszych studiów.","PeriodicalId":417748,"journal":{"name":"Rocznik Filozoficzny Ignatianum","volume":"8 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-09-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"129277462","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Z historii tureckiej farmacji. Bonkowski Pasza – pierwszy chemik pałacu osmańskiego","authors":"Sabire Arik","doi":"10.35765/rfi.2019.2501.5","DOIUrl":"https://doi.org/10.35765/rfi.2019.2501.5","url":null,"abstract":"Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie sylwetki i zaprezentowanie dokonań Miralaya Bonkowskiego Paszy (1841–1905) – urodzonego w Stambule naukowca i wykładowcy polskiego pochodzenia, o którego biografii niewiele wiadomo. \u0000Podstawę źródłową niniejszego artykułu stanowią artykuły i raporty Bonkowskiego, zamieszczone w dziewiętnastowiecznych czasopismach, takich jak: „Gazette Mediale d’Orient” (1868–1904), „Journal de la Société de Pharmacie de Constantinople” (1879), „L’Osmanlı” (1884–1885), „Revue Medico-Pharmaceutique” (1888–1897). Wykorzystana literatura przedmiotu składa się z opracowań o charakterze historycznym (w tym odnoszących się m.in. do historii farmacji), uwzględniających najnowszy stan badań naukowych, opublikowanych głównie w języku tureckim, a także w języku polskim. \u0000W artykule zastosowano metodę analizy historycznej źródeł, głównie artykułów i raportów czasopiśmiennych, w kontekście odpowiednio dobranej literatury przedmiotu o charakterze historycznym. \u0000W świetle źródeł i opracowań Bonkowski jawi się jako naukowiec zaangażowany społecznie, uwzględniający w swoich badaniach nowoczesną perspektywę, doskonale łączący teorię naukową z praktyką. Bonkowski starał się łączyć naukę i praktykę pro publico bono, wprowadzając do codziennej praktyki zagadnienia z zakresu chemii oraz proponując nowatorskie i praktyczne rozwiązania. Ze względu na swą wiedzę i umiejętności, był powoływany przez władze państwa do wielu komisji mających na celu rozwiązanie kluczowych problemów, takich jak: podniesienie poziomu zdrowia publicznego (m.in. przez analizę wód, żywności, leków), zwalczanie chorób zakaźnych (walka z epidemią cholery), ochrona winnic przed zniszczeniem na skutek choroby, zapoczątkowanie produkcji esencji różanej (kosmetyku szeroko stosowanego w państwie osmańskim). Bonkowski, pierwszy chemik naczelny pałacu osmańskiego, przez wiele lat pracując w rozmaitych instytucjach i organizacjach państwa osmańskiego, odegrał kluczową rolę w ustanowieniu i rozwoju publicznej służby zdrowia, chemii oraz zawodów farmaceutycznych w państwie osmańskim. Tym samym dokonał przełomu w dziedzinie zdrowia. Jednocześnie, prowadząc badania chemiczne oraz zajmując się studiami nad chorobami zakaźnymi, zwłaszcza cholerą, wniósł znaczący wkład w turecką naukę.","PeriodicalId":417748,"journal":{"name":"Rocznik Filozoficzny Ignatianum","volume":"10 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"130185026","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Bogusław Paź, Filum cognitionis: Przemiany nowożytnej metafizyki od Suareza do Kanta, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2019, ss. 555.","authors":"Bogdan Lisiak","doi":"10.35765/rfi.2019.2501.9","DOIUrl":"https://doi.org/10.35765/rfi.2019.2501.9","url":null,"abstract":"Przełomowym okresem rozwoju filozofii europejskiej jest epoka nowożytna, zaowocowała ona bowiem wieloma przełomowymi wydarzenia w historii filozofii i cywilizacji Starego Kontynentu, kształtujących także naszą współczesność. Jednym z nich jest zagadnienie ewolucji metafizyki w kierunku nowożytnej ontologii, które jest omawiane w pracy Bogusława Pazia. Recenzowana monografia została napisana przez znanego badacza historii filozofii nowożytnej, który swoją kompetencję i rzetelność w eksploracji zagadnień związanych z tym okresem rozwoju myśli filozoficznej potwierdził wieloma publikacjami. (Warto wśród nich wymienić inną jego monografię: Naczelna zasada racjonalizmu. Od Kartezjusza do wczesnego Kanta, Wyd. Aureus, Kraków 2007). Autor określa zasadniczy przedmiot swojej pracy jako „właśnie ów proces, a celem – poddanie tematyzacji jego zasadniczych faz, w szczególności ich głównych przesłanek i czynników dynamizujących przemiany rozumienia przedmiotu metafizyki” (s. 19). Proces wyłaniania się ontologii z metafizyki został przez niego podzielony na cztery etapy, co przekłada się na cztery części rozprawy.","PeriodicalId":417748,"journal":{"name":"Rocznik Filozoficzny Ignatianum","volume":"68 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"133498567","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Spór pomiędzy Kościołem a państwem o katolicki charakter szkoły polskiej (1926–1939)","authors":"J. Szczepaniak","doi":"10.35765/rfi.2019.2501.8","DOIUrl":"https://doi.org/10.35765/rfi.2019.2501.8","url":null,"abstract":"W świadomości polskiego społeczeństwa mocno utrwaliła się wizja współpracy Kościoła katolickiego z władzami państwowymi w okresie międzywojennym. W pamięci zbiorowej nie zachowały się wspomnienia o ostrych sporach pomiędzy Kościołem a działaczami politycznymi i społecznymi. Do 1926 roku w spory nie angażowali się bezpośrednio urzędnicy państwowi. Zmieniło się to po przewrocie majowym, o czym traktuje poniższy tekst. Podstawę źródłową stanowią wyłącznie dokumenty wytworzone przez państwowe i kościelne urzędy i instytucje, dotyczące obecności wychowania i nauczania religijnego w szkole. Szczególną wartość poznawczą mają państwowe dokumenty i projekty dokumentów prawnych, memoriały episkopatu Polski oraz korespondencja pomiędzy władzami państwowymi (Ministerstwem Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie, kuratoriami i inspektoratami szkolnymi) a Komisją Szkolną Episkopatu Polski i ordynariuszami poszczególnych diecezji. Istotnym elementem dla poznania poglądów przedstawicieli władz państwowych dotyczących miejsca religii w polskim systemie szkolnym są także teksty programowe publikowane przez pedagogów i urzędników oświatowych związanych z obozem rządzącym. Literatura, wyjąwszy propagandowe prace pedagogów komunistycznych, dotycząca omawianych zagadnień, praktycznie nie istnieje. W związku z tym niniejszy tekst jest rozprawą źródłową. Zgodnie z przyjętą w humanistyce zasadą, zastosowano więc w nim metody analizy i syntezy. \u0000Nawet wyrywkowe przeglądnięcie dokumentacji dotyczących relacji państwo–Kościół w sprawach nauczania i wychowania pokazuje zmianę ich charakteru po przewrocie majowym. Nie burząc prawnego porządku przyjętego w Polsce, sprawujący władze i podlegli im urzędnicy przez szereg drobnych zmian starali się podporządkować Kościół państwu, licząc na to, że stanie się on narzędziem do budowy nowego obywatela – człowieka państwowego. Ostrość sporów szczególnie uwidoczniła się w sprawach nauczania i wychowania w trakcie reformy szkolnictwa w 1932 roku i uchwalenia nowej konstytucji w 1935 roku.","PeriodicalId":417748,"journal":{"name":"Rocznik Filozoficzny Ignatianum","volume":"17 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"129604534","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Miejsce Henryka Lisickiego w środowisku krakowskich konserwatystów","authors":"M. Nowak","doi":"10.35765/rfi.2019.2501.7","DOIUrl":"https://doi.org/10.35765/rfi.2019.2501.7","url":null,"abstract":"Celem artykułu jest prezentacja zachowawczych poglądów publicysty i historyka Henryka Lisickiego oraz roli, jaką odgrywał w ramach śro- dowiska krakowskich konserwatystów (stańczyków). Podstawą źródłową artykułu są monografie, broszury oraz rozprawy, eseje i felietony publi- kowane przez Lisickiego w „Przeglądzie Polskim”. W celu wskazania na ile myśl polityczna Lisickiego była oryginalna, a na ile powielała poglądy czołowych „stańczyków”, wykorzystano także publikacje: Waleriana Kalin- ki, Stanisława Tarnowskiego, Michała Bobrzyńskiego, Józefa Szujskiego i Stanisława Koźmiana. Opracowując zawarty w pracy temat, posiłkowa- no się publikacjami specjalistów z zakresu historii polskiej i zachodniej myśli konserwatywnej (Ryszarda R. Ludwikowskiego, Bohdana Szlachty, Jacka Bartyzela, Józefa Szackiego) oraz poglądów stańczyków (Michała Jaskólskiego, Wojciecha Dutki, Stanisława Filipowicza, Henryka Micha- laka). Badając powyższe zagadnienie, posłużono się metodą porównaw- czą, zestawiając podobieństwa i różnice poglądów Lisickiego oraz jego współpracowników ze środowiska stańczyków. Główną tezą sformułowaną w pracy jest wskazanie, iż mimo że Lisicki nie należał do grona liderów, to jego bliskie związki intelektualne ze Stanisławem Koźmianem wpłynęły przez niego na zyskanie wyróżniającej pozycji w gronie krakowskich kon- serwatystów. Analiza jego prac przyniosła potwierdzenie powyższego twierdzenia. Wykazała silne związki intelektualne między Lisickim i Koź- mianem. Niemniej stwierdzono także własne, oryginalne refleksje bohatera artykułu, koncentrujące się na zdefiniowaniu stosunku konserwatystów do XIX-wiecznych procesów demokratyzacyjnych (ewolucja zachodnich monarchii absolutnych w kierunku konstytucyjnym oraz poszerzanie praw wyborczych). Stąd też symptomatyczne zarówno dla Lisickiego, jak i jego środowiska było dowodzenie konieczności m.in. zbliżenia z umiarkowanymi liberałami (w celu zneutralizowania zagrożeń ze strony zrewoltowanych pod wpływem radykałów mas ludowych).","PeriodicalId":417748,"journal":{"name":"Rocznik Filozoficzny Ignatianum","volume":"15 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"130163381","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Działalność parlamentarna i sejmikowa Marcjana Ścibora Chełmskiego","authors":"M. Sokalski","doi":"10.35765/rfi.2019.2501.6","DOIUrl":"https://doi.org/10.35765/rfi.2019.2501.6","url":null,"abstract":"Artykuł omawia działalność parlamentarną i sejmikową Marcjana Ścibora Chełmskiego (zm. 1641), jednego z najciekawszych parlamentarzystów i działaczy sejmikowych w Rzeczypospolitej Obojga Narodów XVII wieku. Tekst jest oparty na badaniach archiwalnych obejmujących rękopiśmienne diariusze sejmowe, korespondencję prywatną opisującą sejmy; źródła wydane: instrukcje, uchwały sejmikowe, pamiętniki oraz opracowania z zakresu historii parlamentaryzmu, funkcjonowania elity politycznej i obiegu informacji. \u0000M.S. Chełmski pochodził z osiadłej w województwie krakowskim rodziny o dużych tradycjach służby publicznej. Karierę parlamentarzysty rozpoczął od wyboru na sejm w 1613 roku, a następnie posłował na kolejne. Należał do posłów zazwyczaj mocno zaznaczających swoją obecność w izbie poselskiej. Podczas obrad podejmował zagadnienia wolności szlacheckiej w duchu wrogim absolutum dominium, kwestie gospodarcze (np. finansowanie wojska i podatki), proceduralne (np. tryb obrad) oraz z zakresu wolności religijnej (np. relacje katolicy–protestanci–prawosławni). \u0000Zgromadzony materiał źródłowy potwierdza dużą aktywność publiczną Chełmskiego w Małopolsce oraz ewolucję jego postawy politycznej na sejmach od: opozycjonisty za czasów Zygmunta III Wazy, do umiarkowanego stronnika dworu królewskiego. Źródła wskazują, że Chełmski miał opinię wielkiego znawcy prawa. Pełnił prestiżową godność marszałka Trybunału Koronnego. Przez ponad 30 lat należał do najaktywniejszych uczestników życia sejmikowego w województwie krakowskim. Ewolucja postawy politycznej Chełmskiego za panowania Władysława IV Wazy zaowocowała nominacją na prestiżowy urząd podkomorzego krakowskiego.","PeriodicalId":417748,"journal":{"name":"Rocznik Filozoficzny Ignatianum","volume":"8 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"133534893","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Kulturowe i społeczne reperkusje pandemii dżumy w Europie Zachodniej i Środkowej","authors":"J. Smołucha","doi":"10.35765/rfi.2019.2501.3","DOIUrl":"https://doi.org/10.35765/rfi.2019.2501.3","url":null,"abstract":"Celem artykułu jest ukazanie wpływu, jaki w późnym średniowieczu pandemia dżumy wywarła na społeczeństwa Zachodniej i Środkowej Europy. Autor wykorzystał w tym celu ówczesne źródła kronikarskie i utwory literackie oraz bogatą literaturę przedmiotu. W oparciu o te materiały przeprowadził on krytyczną analizę ich treści, która ukazała podobieństwa i różnice w przebiegu epidemii Czarnej Śmierci w różnych regionach Europy. Dżuma zbierała krwawe żniwo wśród wszystkich warstw społecznych i grup wiekowych. Główną przyczyną tego stanu rzeczy było to, że lekarze nie znając jej przyczyny, przez długi czas nie byli w stanie pomóc zarażonym. Epidemia odsłoniła nikłą wiedzę ówczesnych lekarzy i ich słabe przygotowanie do zajmowania się ratowaniem ludzkiego życia. Pokazała też, że ówczesne studia uniwersyteckie nie dawały im ani wystarczającej wiedzy, ani też praktycznych umiejętności do walki z groźną chorobą. \u0000Czarna Śmierć zdezorganizowała życie gospodarcze i społeczne przede wszystkim krajów zachodniej i południowej Europy. Chociaż w środkowej części Europy pierwsze uderzenie dżumy było słabsze niż na Zachodzie, to jednak również pozostawiło swoje ślady. Kolejne jej fale miały już przebieg niezwykle gwałtowny, szczególnie w dużych miastach targowych, takich jak Wrocław i Kraków. Wszechobecny w dobie dżumy strach wzbudzał wielką niechęć do obcych, a szczególnie do Żydów. Oskarżano ich o zatruwanie studni i żywności oraz sprowadzanie w ten sposób zarazy. Do ataku na Żydów doszło we Wrocławiu – stolicy Śląska, pozostającego wówczas w granicach Krolestwa Czech, z inicjatywy papieskiego inkwizytora Jana Kapistrana. Doprowadził on do głośnego procesu, który zakończył się skazaniem na śmierć kilkudzięciu osób. Szukając odpowiedzi na pytanie o motywy działania Kapistrana, autor artykułu przeanalizował jego traktat o powinnościach lekarzy i duchownych wobec chorych na dżumę. Wynika z niego, że przebieg epidemii w Europie Środkowej, pomimo swojej lokalnej odmienności, nie różnił się znacznie od tego, jaki obserwowano w krajach Zachodu.","PeriodicalId":417748,"journal":{"name":"Rocznik Filozoficzny Ignatianum","volume":"13 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"116929351","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Fighting Pestilence in Old Poland as Presented in the 18th Century Żywiec Chronicle","authors":"Beata Stuchlik-Surowiak","doi":"10.35765/rfi.2019.2501.4","DOIUrl":"https://doi.org/10.35765/rfi.2019.2501.4","url":null,"abstract":"The article presents the problem of dealing with the pestilence (pol. morowe powietrze, “pestilent air”) on the territory of the old Republic of Poland, with particular focus on the Żywiec County in the 16th to 8th century. The paper attempts to answer the questions of how the medics of that time dealt with epidemics, what actions were taken by ordinary people for whom the raging plague was often the result of the interference of demonic forces, and finally, what preventive measures against the plague were proposed to the faithful by the Church. \u0000The source for the considerations is the Chronografia albo Dziejopis żywiecki [Chronography or the Żywiec Chronicle], the account of history of the town of Żywiec and the surrounding area covering the years 1400–1728, written by the mayor, Andrzej Komoniecki (1659–1729). The Chronicle brings back an extraordinarily colorful picture of old customs, beliefs and superstitions, as well as paramedical practices, which to our contemporary cultural sensitivity may appear bizarre, gruesome and terrifying. \u0000In preparing the article, the author also used extensive literature, primarily in the history of medicine.Among the research methods used in the study, it is worth mentioning, first of all: the explicative method, the method of document research, the method of analysis and criticism of sources, the method of cultural analysis and the method of stylistic-rhetorical analysis. \u0000In contemporary socio-cultural reality, the reading of the Chronografia takes on new meanings. In the context of the pandemic that struck the world in the 21st century, the extremely accurate accounts of the Żywiec chronicler seem particularly interesting, as they allow us to compare the attitude of our old Polish ancestors and ourselves in the face of a similar threat. This comparative leads us to believe that some of the measures taken to prevent the spread of infections, such as keeping a distance, limiting the number of participants at funerals, or not letting strangers into towns, are still taken today, while others, such as locking the sick up in huts, setting fire to infected houses, burying plague victims under fences, drowning them in rivers, or desecrating the bodies of the dead suspected of having caused the plague, are now happily forgotten.","PeriodicalId":417748,"journal":{"name":"Rocznik Filozoficzny Ignatianum","volume":"72 2 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"128018951","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}