{"title":"Fokalizacja taktylna w filmie","authors":"Robert Birkholc","doi":"10.24917/23534583.10.17","DOIUrl":"https://doi.org/10.24917/23534583.10.17","url":null,"abstract":"Artykuł poświęcony jest reprezentacjom taktylnych doświadczeń bohaterów w filmie. Choć zagadnienie taktylności cieszy się dużą popularnością wśród współczesnych filmoznawców, to jednak nie było dotychczas przedmiotem szerokich badań z zakresu poetyki strukturalnej. Autor ujmuje zagadnienie, odwołując się do koncepcji narratologicznej Mieke Bal oraz zaproponowanej przez badaczkę kategorii fokalizacji. Badacz wyróżnia podstawowe sposoby oddawania doświadczeń taktylnych w filmie, które mogą być przedstawiane zarówno w ramach narracji zobiektywizowanej, jak i w ramach subiektywizacji. Materiałem analitycznym jest Wstręt Romana Polańskiego, w którym doświadczenia taktylne głównej bohaterki organizują poetykę przekazu. Autor próbuje dowieść funkcjonalności kategorii fokalizacji taktylnej, pozwalającej zogniskować się na zagadnieniach z zakresu poetyki tekstu, które były marginalizowane przez tradycyjną narratologię.","PeriodicalId":34775,"journal":{"name":"Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Poetica","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"46370149","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Polskie urban fantasy. Szkic o mieście i miejskości","authors":"Barbara Szymczak-Maciejczyk","doi":"10.24917/23534583.9.11","DOIUrl":"https://doi.org/10.24917/23534583.9.11","url":null,"abstract":"Fantastyka miejska cieszy się coraz większym zainteresowaniem czytelników, pozostając jednocześnie na marginesie badań naukowych. Artykuł miał na celu skonkretyzowanie, z czego wywodzi się fantastyka miejska oraz jakie są jej cechy konstytutywne, a także jak ten podgatunek wpływa na zmianę opisywania miasta. Wskazano na zbieżności gatunkowe z kryminałem, zmianę paradygmatu miasta, wpływ legend miejskich na urban fantasy. Nakreślono związek rozkwitu fantastyki miejskiej z obserwowanym od kilku dekad zwrotem przestrzennym.","PeriodicalId":34775,"journal":{"name":"Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Poetica","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"43593322","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"„Piękna, dziewiętnastowieczna redakcja”. „Nową Fantastykę” wspominają Dominika Oramus i Marek Oramus","authors":"Dominika Oramus, Marek Oramus","doi":"10.24917/23534583.9.19","DOIUrl":"https://doi.org/10.24917/23534583.9.19","url":null,"abstract":" .","PeriodicalId":34775,"journal":{"name":"Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Poetica","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"45331500","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Wybrane francuskie teorie fantastyki a ich recepcja w Polsce","authors":"K. Gadomska","doi":"10.24917/23534583.9.5","DOIUrl":"https://doi.org/10.24917/23534583.9.5","url":null,"abstract":"Celem artykułu jest omówienie, w pierwszej jego części, najbardziej znanych francuskich teorii literatury fantastycznej, w części drugiej zaś pokazanie ich recepcji w Polsce. Przedstawiono zatem początki fantastyki francuskiej jako kontrowersyjnego gatunku transgenologicznego. Zaprezentowano następnie restrykcyjne próby definicji gatunku od lat pięćdziesiątych do siedemdziesiątych XX wieku we Francji (Castexa, Caillois, Vaxa, Todorova), a także późniejsze wysiłki krytyków (Andrevona) zmierzające do redefinicji gatunku i powrotu do jak najszerszego, transgenologicznego postrzegania fantastyki. Potem zilustrowano różnorodne próby interpretacji francuskich teorii w Polsce (na przykładzie prac Lema i Niziołek). W konkluzji podkreślono, że istnieje możliwość, by te dwa symultaniczne dyskursy krytyczne w Polsce, wywodzące się odpowiednio z tradycji polonistycznej i romanistycznej, definiujące fantastykę w sposób bardzo różny (ujęcie rozszerzone versus restrykcyjne), osiągnęły jednak konsensus dzięki ostatnim próbom reformy teorii fantastyki we Francji.","PeriodicalId":34775,"journal":{"name":"Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Poetica","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"45060761","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Poezja spekulatywna a fantastyka naukowa w poezji polskiej po 2010 roku. Próba ujęcia zjawiska","authors":"S. Nowacka","doi":"10.24917/23534583.9.15","DOIUrl":"https://doi.org/10.24917/23534583.9.15","url":null,"abstract":"Artykuł ma na celu naświetlenie zjawiska poezji science fiction oraz podjęcie próby charakteryzacji jej najważniejszych cech i wyróżników. Autorka zarysowuje różnice i podobieństwa między poezją SF funkcjonującą w obiegach anglosaskim oraz polskim, wskazując na odrębność rodzimej poezji względem tej pierwszej. Analizując definicje gatunkowe poezji spekulatywnej, umieszcza w ich ramach nowe tendencje obecne w polskiej literaturze i wskazuje szczególnie na zagadnienie kreacji świata przedstawionego.","PeriodicalId":34775,"journal":{"name":"Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Poetica","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"46363531","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Światocentryczność fantastyki","authors":"Krzysztof M. Maj","doi":"10.24917/23534583.9.13","DOIUrl":"https://doi.org/10.24917/23534583.9.13","url":null,"abstract":"Artykuł wprowadza polskiego czytelnika w problematykę światocentryczności i zwrotu światocentrycznego we współczesnej teorii narracji. Nakreśliwszy kulturowe, ekonomiczne i transmedialne aspekty rzeczonego zwrotu, autor porusza problem dyskryminacji fantasy, science fiction oraz nurtów pokrewnych w akademickim piśmiennictwie teoretycznoliterackim XX i XXI wieku w Polsce. Celem tego jest przekierowanie uwagi teorii literatury na ignorowane dotąd aspekty twórczości artystycznej, takie jak choćby światotwórstwo (w miejsce fabułotwórstwa), imersja (w miejsce uważnego czytania) i performatywna światogra (w miejsce traktowania świata jako tła wydarzeń fabularnych). Wszystkie te zjawiska postuluje się włączyć w obręb postklasycznych studiów narratologicznych wykorzystywanych do analizy fantasy, science fiction oraz innych form fantastyki na przestrzeni różnych mediów.","PeriodicalId":34775,"journal":{"name":"Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Poetica","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"43499020","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Polskie badania konstruktów dziewczęcości i kobiecości w fantastyce dla młodych dorosłych","authors":"Weronika Kostecka","doi":"10.24917/23534583.9.12","DOIUrl":"https://doi.org/10.24917/23534583.9.12","url":null,"abstract":"Celem artykułu jest zaprezentowanie stanu polskich badań nad kulturowymi obrazami kobiet i dziewcząt w literaturze fantastycznej dla młodych dorosłych. Kontekst rozważań stanowi przegląd prac badawczych dotyczących tej problematyki w twórczości literackiej dla młodzieży w ogóle oraz w prozie fantastycznej dla czytelników dorosłych. Fantastyka jest częstym wyborem czytelniczym młodych Polaków i Polek, dlatego przypuszczalnie odgrywa ona istotną rolę w transmisji wzorców kulturowych, także tych związanych z modelami genderowymi. Stąd kluczowa dla niniejszego tekstu teza, zgodnie z którą badanie tych literackich modeli jest równie istotne. W artykule pokazano, na czym skupiały się dotychczasowe rodzime analizy konstrukcji bohaterek utworów fantastycznych dostępnych na rodzimym rynku wydawniczym, kierowanych (wyłącznie lub między innymi) do młodych odbiorców, a także zaproponowano kierunek dalszych eksploracji badawczych.","PeriodicalId":34775,"journal":{"name":"Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Poetica","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"43204803","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"O (nieco zapomnianym) mistrzu fantastyki. Sprawozdanie z konferencji Niekończący się Michael Ende – sylwetka, sygnatura, strategie fantastyczne (Kraków, 8 listopada 2019 roku)","authors":"Dorota Pielorz","doi":"10.24917/23534583.9.20","DOIUrl":"https://doi.org/10.24917/23534583.9.20","url":null,"abstract":"Niniejszy tekst jest sprawozdaniem z konferencji Niekończący się Michael Ende – sylwetka, syg-natura, strategie fantastyczne, która odbyła się 8 listopada 2019 roku w Krakowie. Autorka przedstawia w nim wyznaczone przez organizatorów cele, z których najważniejszym wydaje się przypomnienie postaci oraz twórczości tego wybitnego, a jednocześnie nieco zapomnianego nad Wisłą klasyka literatury fantastycznej. Najwięcej uwagi poświęca przebiegowi konferencji, krótko omawiając wszystkie wygłoszone podczas sesji referaty. Zwraca uwagę na interdyscyplinarny charakter spotkania, wskazując ponadto możliwe kierunki poszerzenia refleksji dotyczącej twórczości niemieckiego pisarza wyznaczane przez przywoływaną literaturę przedmiotu.","PeriodicalId":34775,"journal":{"name":"Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Poetica","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42282093","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Baśń czy nie baśń? O polskim definiowaniu fantasy w siedmiu aktach","authors":"K. Kaczor","doi":"10.24917/23534583.9.10","DOIUrl":"https://doi.org/10.24917/23534583.9.10","url":null,"abstract":"Przedmiotem tekstu jest przedstawienie polskiego dyskursu definicyjnego fantasy jako konwencji literatury fantastycznej – od momentu jej zaistnienia za pośrednictwem przekładu Tolkienowskiego Władcy Pierścieni w latach 1961–1961 i pierwszych prób jej zdefiniowania do momentu ukształtowania się zjawiska i przejęcia jej dyskursu definicyjnego przez polskich autorów fantasy w latach dziewięćdziesiątych XX wieku. Dobór wypowiedzi znaczących i ich interpretacja zostały dokonane w odniesieniu do teorii dyskursu Michela Foucaulta i teorii pola Pierre’a Bourdieu.","PeriodicalId":34775,"journal":{"name":"Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Poetica","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"44605455","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Retelling w historiach alternatywnych","authors":"K. Saja","doi":"10.24917/23534583.9.8","DOIUrl":"https://doi.org/10.24917/23534583.9.8","url":null,"abstract":"Retelling, czyli ponowne opowiedzenie historii, w literaturze polskiej utrwalił się przede wszystkim w odniesieniu do mitów, legend, baśni, fantastyki oraz literatury postmodernistycznej. Tymczasem tezy z nim związane sprawdzają się na gruncie historiografii oraz historii alternatywnych, realizujących odmienny scenariusz dziejów. Relacja retellingu do tego typu literatury rzadko podlega analizie. W badaniach nad historiami alternatywnymi porusza się natomiast zagadnienia renarracji, intertekstualności, reinterpretacji oraz świata na opak, które bywają utożsamiane z retellingiem. Powyższym zagadnieniom poświęcony jest niniejszy artykuł.","PeriodicalId":34775,"journal":{"name":"Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Poetica","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-12-23","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"41337393","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}