Poznańskie Spotkania Językoznawcze最新文献

{"title":"Językowy obraz śmierci w opowiadaniach pt. Niebo dla akrobaty Jana Grzegorczyka","authors":"Marta Wrześniewska-Pietrzak","doi":"10.14746/psj.2017.34.11","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/psj.2017.34.11","url":null,"abstract":"Artykuł przedstawia obraz śmierci odczytany z języka opowiadań Jana Grzegorczyka zawartych w zbiorze Niebo dla akrobaty. Autor, podejmując problematykę odchodzenia, wpisuje się w ciąg literackich sposobów mówienia o śmierci. Zawarta w opowiadaniach wizja śmierci zgodna jest z jej postrzeganiem w perspektywie porządku chrześcijańskiego. Jest bowiem drogą, przejściem do życia po życiu ziemskim, stanowi nieodłączny element ludzkiego życia, uniwersalny i niezmienny. Jej obraz Grzegorczyk przedstawia za pomocą różnorodnych środków językowych, wśród których najczęstsze są metafory i metonimie, służące również swoistej eufemizacji i tabuizacji śmierci. Przedstawiając perspektywę chrześcijańską, autor nie stroni od aksjologizacji śmierci, pokazując, iż jej wartościowanie wiąże się z waloryzacją dokonywaną przez postrzegający lub doświadczający podmiot. Znak wartości śmierci z perspektywy transcendentnej jest bowiem zawsze dodatni. Ukazując wielorakie oblicze śmierci, Jan Grzegorczyk pokazuje, iż jej pełen obraz wykracza poza współczesne postrzeganie śmierci – nie jest ona bowiem tylko cielesnym doświadczeniem, umieraniem, rozpadem, lecz również duchowym i transcendentnym, stawiającym człowieka wobec sacrum.","PeriodicalId":266238,"journal":{"name":"Poznańskie Spotkania Językoznawcze","volume":"31 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2018-11-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"125045867","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Gest liturgiczny w perspektywie lingwistycznej i antropologicznej. Zarys problematyki","authors":"B. Drabik","doi":"10.14746/psj.2017.34.3","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/psj.2017.34.3","url":null,"abstract":"Prezentowany artykuł jest próbą pokazania, że gesty i postawy liturgiczne, funkcjonujące w obrębie liturgii Kościoła katolickiego, stanowią interesujący przedmiot badawczy nie tylko dla teologów, ale także dla językoznawców. Autorka koncentruje się przede wszystkim na wskazaniu możliwości, jakie badaniom gestów liturgicznych stwarza przyjęcie metodologii językoznawstwa kognitywnego, zwłaszcza koncepcji schematów wyobrażeniowych. Pokazuje także, w jaki sposób poszukiwaniu tkwiących za gestami liturgicznymi schematów wyobrażeniowych przysłużyć może się antropologiczno-kulturowa perspektywa spojrzenia na gesty funkcjonujące w komunikacji międzyludzkiej.","PeriodicalId":266238,"journal":{"name":"Poznańskie Spotkania Językoznawcze","volume":"145 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2018-11-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"127488346","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Leksyka religijna we współczesnych słownikach języka polskiego (nazwy zakonnic i zakonników)","authors":"J. Migdał, Agnieszka Piotrowska-Wojaczyk","doi":"10.14746/psj.2017.34.7","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/psj.2017.34.7","url":null,"abstract":"Celem niniejszego tekstu, będącego kontynuacją naszych rozważań dotyczących  unkcjonowania słownictwa religijnego na płaszczyźnie leksykograficznej, jest analiza jednowyrazowych chrześcijańskich nazw zakonnic i zakonników. Materiał badawczy został wyekscerpowany z trzech współczesnych słowników języka polskiego (Słownika języka polskiego pod redakcją Mieczysława Szymczaka, Słownika współczesnego języka polskiego pod redakcją Bogusława Dunaja oraz Uniwersalnego słownika języka polskiego pod redakcją Stanisława Dubisza). Na uzyskany z nich zbiór jednostek złożyło się 50 określeń wynotowanych ze słownika pod red. Szymczaka, 32 z dzieła pod red. Dunaja i 52 z ostatniego z wymienionych tytułów (dla porównania – w stanowiącym inspirację do podjęcia przez nas tego zagadnienia Słowniku tematycznym języka polskiego. Człowiek w krainie słów autorstwa Małgorzaty Kity i Edwarda Polańskiego nazw zakonnic i zakonników odnotowano 120). W tekście przeprowadziłyśmy wnikliwą analizę chronologiczną materiału, do czego posłużyły nam liczne opracowania leksykograficzne – od Słownika staropolskiego, Słownika polszczyzny XVI wieku, przez Słownik Lindego, wileński, warszawski, po Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny pod redakcją Haliny Zgółkowej. Wykazałyśmy również, że w siatce haseł poszczególnych słowników pojawiają się w większości te same jednostki językowe, a także w podobny sposób są one definiowane. Natomiast różnice między słownikami zaznaczają się wyraźniej na płaszczyźnie opisu leksykograficznego, a zwłaszcza dotyczą kwestii kwalifikacji haseł.","PeriodicalId":266238,"journal":{"name":"Poznańskie Spotkania Językoznawcze","volume":"29 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2018-11-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"115905539","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Części zmienne Mszy św. w przekładzie: wybrane kolekty w dwóch angielskich wersjach Novus Ordo Missae","authors":"Wiktor Pskit","doi":"10.14746/psj.2017.34.9","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/psj.2017.34.9","url":null,"abstract":"Artykuł dotyczy przekładu tekstów liturgii rzymskokatolickiej. Przedstawia tło historyczne posoborowej reformy liturgicznej, której istotnym elementem była zmiana języka celebracji z łaciny na języki narodowe. Omawia również dokumenty Kościoła, które stanowiły podstawę dla dokonywanych przekładów mszału Pawła VI. Główną część artykułu stanowi porównanie dwóch różnych wersji mszału rzymskiego w przekładzie na język angielski, tj. wersji z 1973 roku oraz 2010 roku, ze szczególnym uwzględnieniem wybranych kolekt. Opracowanie wskazuje, że o ile wcześniejsze tłumaczenie angielskie odchodzi od hieratycznej natury języka liturgii, nowszy przekład stanowi próbę powrotu do stylu sakralnego. Wnioski zawierają też krótką refleksję na temat realizacji postanowień Soboru Watykańskiego II w odniesieniu do liturgii w kontekście omówionych w artykule angielskich wersji tekstów mszalnych.","PeriodicalId":266238,"journal":{"name":"Poznańskie Spotkania Językoznawcze","volume":"83 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2018-11-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"125902587","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Językiem filmu o antropologii żałoby. Przypadek 33 scen z życia Małgorzaty Szumowskiej","authors":"Małgorzata Okupnik","doi":"10.14746/PSJ.2017.34.8","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/PSJ.2017.34.8","url":null,"abstract":"33 sceny z życia to film autobiograficzny Małgorzaty Szumowskiej (2008), inspirowany prawdziwymi wydarzeniami z jej życia – niemal jednoczesną śmiercią matki (pisarki Doroty Terakowskiej) i ojca (dokumentalisty Macieja Szumowskiego). Poprzedził go film dokumentalny A czego tu się bać? (2006), który ukazał stosunek społeczności wiejskiej do problemu śmierci i zmarłych. W filmie 33 sceny z życia przedstawiono inny rodzaj doświadczania śmierci i żałoby. Była to wersja miejska i ateistyczna, kpina z rytuałów związanych ze śmiercią (namaszczenia chorych i pogrzebu). Ich rozbieżność określa nie tylko ateistyczny charakter religijnych rytuałów, ale także, co najważniejsze, język. W 33 scenach posługiwano się idiolektami przedstawicieli krakowskiej inteligencji, z licznymi wulgaryzmami, podczas gdy w filmie dokumentalnym A czego tu się bać? – dialektem wiejskim z odniesieniami do języka religijnego. Celem prezentowanego artykułu jest analiza języka filmu i języka w filmie.","PeriodicalId":266238,"journal":{"name":"Poznańskie Spotkania Językoznawcze","volume":"23 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2018-11-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"114889565","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Wielka wiara, wielka miłość… Sacrum w kinie na przykładzie Matki Joanny od Aniołów Jerzego Kawalerowicza (1960)","authors":"Iwona Grodź","doi":"10.14746/PSJ.2017.34.6","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/PSJ.2017.34.6","url":null,"abstract":"Tematem artykułu jest film Matka Joanna od Aniołów w reżyserii Jerzego Kawalerowicza z 1960 roku, zrealizowany na podstawie opowiadania Jarosława Iwaszkiewicza (wyd. 1943). Nazwisko tego reżysera jest przywoływane przy okazji mówienia o nurcie psychologiczno-egzystencjalnym „polskiej szkoły filmowej”. Historycy filmu umieszczają je w jednym szeregu z działalnością artystyczną: Wojciecha Jerzego Hasa i Tadeusza Konwickiego. Celem tekstu jest zastanowienie się nad sposobem „opisywania” / przedstawiania przez Jerzego Kawalerowicza sacrum we wskazanym powyżej filmie.","PeriodicalId":266238,"journal":{"name":"Poznańskie Spotkania Językoznawcze","volume":"23 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2018-11-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"126564897","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Od Kompendium Katechizmu Kościoła katolickiego do YOUCAT. Uwagi o modelach pytań katechizmowych","authors":"K. Czarnecka","doi":"10.14746/psj.2017.33.1","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/psj.2017.33.1","url":null,"abstract":"Jednym z założeń, towarzyszących ogłoszonemu w 1992 roku Katechizmowi Kościoła katolickiego, jest powstanie opracowań doktrynalnych przeznaczonych dla zawężonego kręgu odbiorców. Przykładem publikacji o charakterze popularyzatorskim są m.in. Kompendium Katechizmu Kościoła katolickiego (wyd. 2005) oraz YOUCAT. Katechizm Kościoła katolickiego dla młodych (wyd. 2011, wierny przekład z języka niemieckiego). Pozycje te łączy powrót do tradycyjnej kompozycji katechizmowej, opartej na blokach składających się z pytania i odpowiedzi (z formy tej zrezygnowano w Katechizmie Kościoła katolickiego). Przedmiotem artykułu jest analiza pytań, zastosowanych na kartach YOUCAT, obejmująca 3 aspekty: (1) status pytań katechizmowych, (2) ich typologię oraz (3) wybrane cechy charakterystyczne, takie jak obecność presupozycji, zróżnicowanie relacji nadawczo-odbiorczych oraz niejednorodność stylistyczna. Autorka wysuwa wnioski dotyczące służebnej, dydaktycznej i perswazyjnej funkcji form dialogowych, kwalifikuje pytania katechizmowe jako pozorne i opisuje ich językową specyfikę, sprowadzającą się do korzystania z kilku schematycznych rozwiązań.","PeriodicalId":266238,"journal":{"name":"Poznańskie Spotkania Językoznawcze","volume":"75 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2018-11-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"114809524","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Początki polskiego chrześcijaństwa na podstawie Kroniki to jest historyi wszytkiego świata… Marcina Bielskiego","authors":"D. Kozaryn","doi":"10.14746/psj.2017.33.3","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/psj.2017.33.3","url":null,"abstract":"Artykuł zawiera prezentację sposobu opisywania chrztu Polski w trzecim wydaniu (1564) Kroniki to jest historyi wszytkiego świata… Marcina Bielskiego. Przedstawienie zawartości treściowej właściwego fragmentu Kroniki stało się podstawą analizy słownictwa religijnego oraz wyróżników składniowych tekstu Bielskiego.","PeriodicalId":266238,"journal":{"name":"Poznańskie Spotkania Językoznawcze","volume":"1 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2018-11-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"130215664","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"O zapomnianym polskim tłumaczeniu tzw. Parafrazy Modlitwy Pańskiej Ludolfa z Saksonii","authors":"Dorota Masłej","doi":"10.14746/PSJ.2017.33.5","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/PSJ.2017.33.5","url":null,"abstract":"Celem artykułu jest analiza nieznanego tłumaczenia parafrazy Modlitwy Pańskiej Ludolfa z Saksonii na język wernakularny. Autor proponuje odmienny sposób spojrzenia na glosy do łacińskiego tekstu: nie są one jedynie pojedynczymi dopiskami, ale tworzą artystyczne tłumaczenie łacińskiej podstawy. Całość zapisków jest interpretowana jako tekst otwarty, możliwy do realizacji na kilka sposobów: w całości po łacinie, w całości po polsku oraz jako tekst dwujęzyczny.","PeriodicalId":266238,"journal":{"name":"Poznańskie Spotkania Językoznawcze","volume":"16 2 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2018-11-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"130272165","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Definicje poetyckie w tekstach literackich Karola Wojtyły. Uwagi wstępne","authors":"A. Kozłowska","doi":"10.14746/PSJ.2017.33.4","DOIUrl":"https://doi.org/10.14746/PSJ.2017.33.4","url":null,"abstract":"Celem artykułu jest uchwycenie najważniejszych cech charakteryzujących definicje poetyckie Karola Wojtyły. Definicja poetycka jest rozumiana jako typ metaforycznej (czasami metonimicznej) struktury złożonej z dwóch elementów: definiensa i definiendum. Oba elementy są połączone relacją identyczności (X=Y), gdzie wyrażenie Y wskazuje na określone cechy wyróżniające obiektu nazwanego przez X; w ten sposób Y wyjaśnia znaczenie X-a. Równie ważne jest to, że X powinien zajmować pozycję tematu wypowiedzi, a Y komentarza, objaśnienia.Definicje poetyckie mogą realizować kilka różnych wzorców strukturalnych. W pracach literackichKarola Wojtyły są to:• X jest Y-iem; X to Y;• X znaczy Y; X-em nazwijmy Y;• relatywizujące wyrażenia X jest Y-iem dla kogoś;• konstrukcje wprowadzające wyjaśnienie w modalności warunku lub przypuszczenia: jeśliX jest Y-iem; X może być Y-iem,• apozycje X : Y; X – Y; X… Y; X Y,• konstrukcje włączne: X, czyli Y,• konstrukcje z negacją: X nie jest Y-iem,• pytania retoryczne typu Czy X jest Y-iem?; Czy X znaczy Y?W poezji i dramatach Karola Wojtyły można znaleźć blisko 200 przykładów definicji poetyckich realizujących wskazane powyżej schematy. Karol Wojtyła zazwyczaj definiował kluczowe pojęcia dla swojej poezji, które uważał za niewystarczająco lub niepoprawnie opisane. Najczęściej pojawiające się definienda to: 1. Bóg; 2. ludzkie uczucia, postawy i doświadczenia; 3. instytucje, praktyki, symbole i wydarzenia bezpośrednio związane z tradycją judaizmu bądź chrześcijaństwa; 4. czynności, stany i cechy związane z relacjami;5. kategorie czasowe – etapy i momenty w czasie; 6. zjawiska atmosferyczne, ciała niebieskie i żywioły;7. przymioty, cechy i zdolności człowieka; 8. zjawiska i byty z zakresu sztuki; 9. czynności i stany związane z percepcją i poznaniem; 10. rośliny i zwierzęta; 11. inne kategorie.Definicje Wojtyły często powielają metafory obecne w polszczyźnie, jednak jego dzieła przedstawiają także wiele definicji ukazujących niezwykle oryginalną konceptualizację. Liczne wyrażenia ujmują obiekty świata natury w kategoriach kultury i ogólnie mówiąc rzeczywistości. Kluczowe domeny wykorzystywane w definicjach to przestrzeń i woda. Charakterystycznymi cechami Wojtyłowych definicji są także: paradoks oraz treściowy związek z chrześcijaństwem. Definicje poetyckie winny być uważane za ważne narzędzie poznawcze. Pełnią one również inne funkcje (zgodnie z terminologią Romana Jakobsona): konatywną, metajęzykową, poetycką, fatyczną i ekspresywną, a także – jak pokazały ważne pojęcia wykorzystywane przez Wojtyłę – są sposobem rozumienia roli języka i wyrazem stosunku do niego.","PeriodicalId":266238,"journal":{"name":"Poznańskie Spotkania Językoznawcze","volume":"81 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2018-11-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"129444858","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}