J. C. Senna-Martinez, E. Luís, Carlos Mendes, P. Valério, M. Araújo, A. Soares
{"title":"The materialization of an iconography: a LBA/EIA metallic representation of an “anchoriform” or “anchor idol” (?) from the Fraga dos Corvos habitat site (Eastern Trás-os-Montes, Portugal)","authors":"J. C. Senna-Martinez, E. Luís, Carlos Mendes, P. Valério, M. Araújo, A. Soares","doi":"10.51679/ophiussa.2022.98","DOIUrl":"https://doi.org/10.51679/ophiussa.2022.98","url":null,"abstract":"A metallic artefact recorded in a LBA/EIA context in Northern Portugal, which can be one of the first known material representations of the so-called Southwestern Bronze Age “anchoriform” or “anchor idol”, is presented. The artefact comes from an intrusive LBA/EIA context into a MBA level at the hilltop settlement of Fraga dos Corvos (Macedo de Cavaleiros, Bragança, Northern Portugal). It is made of a ternary bronze alloy (Cu-Sn-Pb), consequently integrating the impressive Fraga dos Corvos collection of bronze artefacts currently known, whose affiliation, whether typological or in terms of chemical composition, should be mostly sought in Southwestern Iberian Peninsula. The significance of the presence of such artefact in this archaeological site is discussed, taking into account that it is chronologically and geographically far away from its cultural source. ","PeriodicalId":137642,"journal":{"name":"Ophiussa. Revista do Centro de Arqueologia da Universidade de Lisboa","volume":"113 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"124162378","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"A importação de ânforas do Tipo Urceus em Monte dos Castelinhos, Vila Franca de Xira","authors":"João Pimenta Marques, Henrique Mendes","doi":"10.51679/ophiussa.2022.107","DOIUrl":"https://doi.org/10.51679/ophiussa.2022.107","url":null,"abstract":"O sítio arqueológico de Monte dos Castelinhos é uma fundação de raiz, datada dos momentos finais do período romano republicano. Recentes trabalhos de escavação revelaram uma importante fase de renovação urbanística do sítio, com cronologias de inícios do Principado de Augusto, revelando um inegável cariz urbano. Tendo como intuito a publicação sistemática do conjunto de evidências materiais associados a este conjunto urbanístico, pretende-se com este trabalho iniciar o estudo do conjunto de ânforas exumadas, apresentando o conjunto de contentores de fundo plano do Tipo Urceus. ","PeriodicalId":137642,"journal":{"name":"Ophiussa. Revista do Centro de Arqueologia da Universidade de Lisboa","volume":"458 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"132934092","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"A ocupação romana da Lezíria (Castro Marim, Portugal)","authors":"A. M. Arruda, Margarida Rodrigues","doi":"10.51679/ophiussa.2022.115","DOIUrl":"https://doi.org/10.51679/ophiussa.2022.115","url":null,"abstract":"Prospecções levadas a efeito nos anos 80 do século XX no Concelho de Castro Marim permitiram identificar, através da recolha de abundantes materiais à superfície, um sítio de época romana. Esses materiais, integralmente cerâmicos (terra sigillata, ânforas, cerâmica de paredes fina, lucerna e cerâmica comum), contribuíram para o conhecimento da ocupação rural do território do litoral algarvio, e para discutir a cronologia em que essa ocupação se iniciou. ","PeriodicalId":137642,"journal":{"name":"Ophiussa. Revista do Centro de Arqueologia da Universidade de Lisboa","volume":"61 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"129353709","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"SICURANI, J. (ed.) (2021) Sépultures et rites funéraires/Sepulture è riti funerari: Actes du colloque organisé par l’Association de Recherches Préhistoriques et Protohistoriques Corses (ARPPC) à Calvi, 2019. Calvi.","authors":"Frederico Agosto","doi":"10.51679/ophiussa.2022.119","DOIUrl":"https://doi.org/10.51679/ophiussa.2022.119","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":137642,"journal":{"name":"Ophiussa. Revista do Centro de Arqueologia da Universidade de Lisboa","volume":"28 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"127002665","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Os recursos animais no Noroeste da Lusitânia do período republicano à Antiguidade Tardia (Séculos II a.C. - VII d.C.): Uma perspectiva a partir das evidências zooarqueológicas do centro de Portugal","authors":"Patrícia Aleixo, G. Vilarinho","doi":"10.51679/ophiussa.2022.112","DOIUrl":"https://doi.org/10.51679/ophiussa.2022.112","url":null,"abstract":"Este estudo apresenta uma síntese dos dados zooarqueológicos publicados provenientes de sítios arqueológicos localizados entre os rios Douro e Tejo e enquadrados cronologicamente entre o período Republicano e a Antiguidade Tardia. O objectivo é caracterizar a relação das comunidades humanas e os animais nesta área da Lusitânia, de um ponto de vista económico e sociocultural e analisar eventuais alterações ocorridas ao longo de todo o período romano. Os resultados demonstram uma continuidade da importância da pecuária face as actividades cinegéticas. Embora os caprinos sejam as espécies prevalentes, os bovinos parecem apresentar um estatuto importante sobretudo durante a Antiguidade Tardia. ","PeriodicalId":137642,"journal":{"name":"Ophiussa. Revista do Centro de Arqueologia da Universidade de Lisboa","volume":"64 4","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"132571936","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Pequenos sítios, objectos perdidos, artefactos sem contexto. 3. O «ídolo cilíndrico» de Ervidel (Herdade da Cariola)","authors":"Victor S. Gonçalves","doi":"10.51679/ophiussa.2022.122","DOIUrl":"https://doi.org/10.51679/ophiussa.2022.122","url":null,"abstract":"Com os seus respeitáveis 738,75 g, o ídolo cilíndrico gravado de Cariola (Ervidel, Aljustrel) não é o exemplar mais pesado que se conhece de entre a totalidade dos lisos e gravados. Mas é certo que, dos gravados, é um bom exemplo. Maiores, maiores, temos os da Península de Lisboa, Alapraia 3 incluída, todos não decorados. Mas do Alentejo profundo não. Até agora. As questões que se colocam logo à partida são de várias ordens: porquê as representações do cabelo, porquê os Olhos de Sol, porquê as tatuagens ou pinturas faciais. E, já agora, qual o sexo destas «figuras», se é que o têm. Procura‑se sacudir dúvidas, as respostas são mais difíceis de encontrar. Tal como se disse no capítulo respectivo do livro «Sítios, «Horizontes» e Artefactos», os vendedores de gordura de ofídeo que se encarreguem disso. Isto não é um Resumo, quem disse que era? Jorj X. McCie nunca disse que era. Nem os que sonham reinar numa Pérsia distante. Aqui e agora, estamos no 3.º milénio (a.n.e.)... talvez nos seus meados…ou na Terra Média… ","PeriodicalId":137642,"journal":{"name":"Ophiussa. Revista do Centro de Arqueologia da Universidade de Lisboa","volume":"33 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"115613564","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"O sítio arqueológico de Arruelas (Maiorca, Figueira da Foz, Portugal) no contexto da Conquista Romana do Ocidente Peninsular","authors":"Flávio Imperial","doi":"10.51679/ophiussa.2022.105","DOIUrl":"https://doi.org/10.51679/ophiussa.2022.105","url":null,"abstract":"Em 1992, durante as obras de abertura do troço do I.P.3 que ligou Santa Olaia à Figueira da Foz, que não contou com acompanhamento arqueológico, foram recolhidos vários fragmentos cerâmicos, de importação itálica a maior parte. O espólio consiste em fragmentos cerâmicos de ânforas Dressel 1A, Campanienses A (Napolitanas) e de um kalathos (cerâmica ibérica). Pela localização e profundidade do achado, estaremos perante os vestígios de um naufrágio de uma embarcação romano-republicana, com uma cronologia (140-130 a.C.) que a deve relacionar com as campanhas militares de Decimus Junius Brutus (138-137 a.C.) e a conquista romana do Ocidente Peninsular. ","PeriodicalId":137642,"journal":{"name":"Ophiussa. Revista do Centro de Arqueologia da Universidade de Lisboa","volume":"188 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"134366952","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Heads & tails: Bell Beakers and the cultural role of Montejunto Mountain (Portugal) during the second half of the 3rd millennium BC","authors":"A. Basílio","doi":"10.51679/ophiussa.2022.116","DOIUrl":"https://doi.org/10.51679/ophiussa.2022.116","url":null,"abstract":"This study aims to address the role that Montejunto Mountain (Portuguese Estremadura) may have had during the second half of the 3rd millennium BC. To this end, the available set of decorated Bell Beakers was studied, with particular attention to their formal and decorative variability. The materials came from the Walled Enclosure of Pragança, on the NW side of Montejunto and Cave III from Furadouro Valley, located to SE, which allowed to depict patterns and trends that might reflect identitarian and cultural differentiations between the communities that surrounded this landscape marker. Furthermore, non-local influences were also detected in the beaker elements, highlighting that these groups would be an integrant part of wider networks. As such, even based on materials from older excavations, it was perceptible that Montejunto must have had a structural role in the cultural, social and possibly symbolic landscape of the 3rd millennium BC groups. ","PeriodicalId":137642,"journal":{"name":"Ophiussa. Revista do Centro de Arqueologia da Universidade de Lisboa","volume":"207 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"122580863","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"A necrópole do Cerro do Ouro (Ourique): reflexões sobre os enterramentos em urna nas necrópoles tumulares do Baixo Alentejo","authors":"F. Gomes","doi":"10.51679/ophiussa.2022.108","DOIUrl":"https://doi.org/10.51679/ophiussa.2022.108","url":null,"abstract":"Apesar de referida desde há muito na bibliografia sobre a Idade do Ferro no Sul de Portugal, em geral, e na região de Ourique em particular, pouco se sabe sobre a necrópole do Cerro do Ouro (Ourique). O estudo dos materiais procedentes deste conjunto funerário em depósito no Museu Nacional de Arqueologia permite confirmar a presença de um enterramento em urna com características particulares que remetem para uma influência de cunho meridional procedente do litoral, presença essa que permite repensar as dinâmicas culturais da difusão dos enterramentos em urna em torno a meados do I milénio a.n.e. e a sua posição na sequência crono-cultural das necrópoles tumulares da região de Ourique, no Baixo Alentejo. ","PeriodicalId":137642,"journal":{"name":"Ophiussa. Revista do Centro de Arqueologia da Universidade de Lisboa","volume":"10 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"126735576","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Luis-Gethsemaní Pérez-Aguilar, Salvador Ordóñez Agulla
{"title":"El asentamiento rural romano de la Venta El Parrao (Alcalá de Guadaíra, España): Nuevos datos arqueológicos","authors":"Luis-Gethsemaní Pérez-Aguilar, Salvador Ordóñez Agulla","doi":"10.51679/ophiussa.2022.97","DOIUrl":"https://doi.org/10.51679/ophiussa.2022.97","url":null,"abstract":"En este trabajo se ofrece una revisión del contexto arqueológico conocido del yacimiento de la Venta El Parrao (Alcalá de Guadaíra, Sevilla) a partir del análisis crítico de los artefactos localizados en superficie mediante prospección arqueológica y hallazgos casuales. En trabajos anteriores al nuestro, este yacimiento se interpretó como una villa romana con necrópolis que, a partir de época tardoantigua, se transformó en un poblado rural (vicus). El estudio de la cultura material del sitio y la inserción de este en el marco territorial más inmediato nos permiten discutir y precisar la interpretación que se venía haciendo sobre este yacimiento en términos cronológicos y funcionales. ","PeriodicalId":137642,"journal":{"name":"Ophiussa. Revista do Centro de Arqueologia da Universidade de Lisboa","volume":"30 5","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"133355756","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}