Bulletin of Korkyt Ata Kyzylorda University最新文献

{"title":"STRUCTURAL AND SEMANTIC FEATURES AND SIMILARITIES OF PROVERBS AND SAYINGS IN KAZAKH AND ENGLISH","authors":"G.A. Borankulova, B. K. Nurgalieva, B.B. Uzakova","doi":"10.52081/bkaku.2021.v57.i2.053","DOIUrl":"https://doi.org/10.52081/bkaku.2021.v57.i2.053","url":null,"abstract":"Қaзaқ ayыз әдeбиeтiнiң eрeкшe бiр жaнры – шeшeндiк өнeр. Хaлқымыздың дaнaлығының үлгici шeшeндiк cөздeр – ғacырлaр бoйы хaлық cынынaн eрeкшeлeнiп өткeн құнды мұрa, acыл қaзынa. Шeшeндiк өнeрiнe eртe зaмaндaрдaн-aқ, үлкeн мән бeрiлгeн. Мақал-мәтел барлық халықта, барлық елде, барлық тілде бар. Әрбір мақал-мәтел ұлттың тіл байлығын көрсете отырып, сол халықтың тұрмыс-тіршілігінен, сана-сезімінен, дәстүр-салтынан хабар беретіні сөзсіз. Мақалада қазақ және ағылшын тіліндегі мақал-мәтелдердің құрылымдық және мaғынaлық ерекшеліктері мен ұқcacтықтaрына талдау жасалған. Сөйлеу өнерінің ең жоғарғы формасы болып табылатын шешендік сөз саптауда халық осы мақал-мәтелді пайдаланады, ұқсастыру үшін, салыстыру үшін сәйкес сөз тіркесін алады. Қaзaқ ayыз әдeбиeтiнiң eрeкшe бiр жaнры – шeшeндiк өнeр. Хaлқымыздың дaнaлығының үлгici шeшeндiк cөздeр – ғacырлaр бoйы хaлық cынынaн eрeкшeлeнiп өткeн құнды мұрa, acыл қaзынa. Шeшeндiк өнeрiнe eртe зaмaндaрдaн-aқ, үлкeн мән бeрiлгeн. Мақалада авторлар осы құндылықтың мән-мағынасы ашып көрсетуге тырысып, оны дүние жүзіндегі әйгілі шешендер айтқан нақыл сөздермен салыстырып талдау жасаған. Aғылшын мaқaл-мәтeлдeрiнiң пaйдa бoлy тaрихы әр түрлi. Мaқaл-мәтeлдeр өз бacтayын, нeгiзiн aдaмдaрдың oйлay қacиeттeрiнiң дaмyы мeн шeбeрлiктeрiнiң нәтижeciндe пaйдa бoлaды, oның iшiндe Кoнфyций, Плaтoн т.б. cияқты ғұлaмa aдaмдaрды aтayғa бoлaды. Кілт cөздер: шешендік cөздер, этнoлингвиcикa, қocтілділік","PeriodicalId":127473,"journal":{"name":"Bulletin of Korkyt Ata Kyzylorda University","volume":"23 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"1900-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"126267803","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"METHODS FOR INCREASING SOIL FERTILITY FOR SUSTAINABLE RICE PRODUCTION ON STRONGLY SALINE LANDS OF THE ARAL REGION","authors":"А.М. Тоktamysov, G. Baimbetova, А. ZHalbyrov","doi":"10.52081/bkaku.2021.v57.i2.033","DOIUrl":"https://doi.org/10.52081/bkaku.2021.v57.i2.033","url":null,"abstract":"В статье представлен способ обработки семян риса водными растворами адаптогенного препарата ПА-2. При обработке семян водными растворами ПА-2 эффективны 1,0% и 3,5% растворы. Препараты положительно повлияли на солеустойчивость риса, а максимальный эффект был обнаружен при обработке семян 2,5% водным раствором ПА-2. Энергия прорастания в 2,5% водном растворе ПА-2 составила 62%, всхожесть 83%, признаков пожелтения и усыхания растений нет, а также биологическая продуктивность культуры без удобрений на 23-27% без удобрений, а на фоне N120 – 28-33%. Рациональное использование, сохранение и повышение плодородия почвы рассматриваются как обязательный раздел государственной политики, зеленых систем земледелия и планов развития экономики страны. Научные исследования необходимо направлять не разработку природоохранных и почвозащитных, рекомендации для управления биоэнергетической функцией почвенного покрова естественных и антропогенных экологических систем. Ключевые слова: почва, рис, сорт, ПА-2, урожайность","PeriodicalId":127473,"journal":{"name":"Bulletin of Korkyt Ata Kyzylorda University","volume":"17 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"1900-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"127964324","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"CONTRASTIVEANALYSISOFENGLISHANDKAZAKHPHRASEOL OGYCLOSETOMEANING","authors":"Zh.A. Sadirbekova, U.U. Beknazarova","doi":"10.52081/bkaku.2021.v57.i2.054","DOIUrl":"https://doi.org/10.52081/bkaku.2021.v57.i2.054","url":null,"abstract":"Currently, it is interesting and relevant for linguists to understand the unknown aspects of the problems related to the Kazakh and English languages, their common patterns and features. One of the main language units that needed to be contributed to study is phraseology. In this paper, the similarities and differences of similar phraseologies are contrasted in different as aglutative Kazakh and analytical English languages. Kazakh and English does not belong to related group of family. It is considered depending on the types of phraseology in Kazakh and English6 the external identity of phraseological phrases, the semantic nature and their semantic integrity, and the meaning of phrases. Examples of phraseology are taken from the works of Kazakh and English poets and phrasal dictionaries. In addition, types and groups of phraseology, similarities and features of analogy types in both languages are described. Keywords: phraseological units,culture, verbal phraseology, contrastive analysis","PeriodicalId":127473,"journal":{"name":"Bulletin of Korkyt Ata Kyzylorda University","volume":"2018 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"1900-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"134086841","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"OPERATION MODE OF VERTICAL DRAINAGE WELLS DURING IRRIGATION AND NONIRRIGATION PERIODS","authors":"A. Dzhumabekov, K. Abdeshev, P. Bulanbayeva, M. Maliktayuly","doi":"10.52081/bkaku.2021.v57.i2.034","DOIUrl":"https://doi.org/10.52081/bkaku.2021.v57.i2.034","url":null,"abstract":"В статье изложены результаты полевых исследований по разработке режима работы скважин вертикального дренажа при возделывания хлопчатника в оросительный и вневегетационный периоды в условиях Мактааральского массива Туркестанской области. Известно, что по характеру участия грунтовых вод в процессах почвообразования в природных условиях выделяются два основных типа режимов почвообразовательного процесса - гидроморфный и автоморфный и два промежуточных - полугидроморфный и полуавтоморфный. Принято различать и соответствующие им мелиоративные режимы. Вертикальный дренаж в отличие от других видов дренажа позволяет поддерживать (и создавать) полугидроморфный режим, что особенно важно для вновь орошаемых земель с исходно глубоким уровнем грунтовых вод, где необходимо сохранить этот уровень, не допустить его подъема и предотвратить тем самым продвижение солей к зоне аэрации, необходимой для выращивания растений. Установлено, что обеспечения благоприятного мелиоративного состояния орошаемых земель скважины вертикального дренажа в оросительный период (май-август) должны работать на нормальную нагрузку с коэффициентом полезной работы (КПР) в пределах 0,3-0,35, вневегетационный период (сентябрь-октябрь) с КПР равным 0,35-0,50. Ключевые слова: режим работы, вертикальный дренаж, орошаемые земли, мелиоративный режим, грунтовая вода, зона увлажнения","PeriodicalId":127473,"journal":{"name":"Bulletin of Korkyt Ata Kyzylorda University","volume":"1 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"1900-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"129933229","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"SHADOW ECONOMY AND ITS IMPACT ON THE ECONOMY","authors":"D.Yu. Segizbaeva","doi":"10.52081/bkaku.2021.v57.i2.065","DOIUrl":"https://doi.org/10.52081/bkaku.2021.v57.i2.065","url":null,"abstract":"Бұл мақалада қазіргі кездегі көлеңкелі экономиканың әлеуметтік-мәдени себептері мен көлеңкелі экономиканың көлемін арттырып отырған жағдайлар қарастырылады. Себебі көлеңкелі экономика бірнеше онжылдықтан бері зерттеліп келе жатқанымен, оны нақты талдайтындай анық түсінік әлі қалыптасқан жоқ. Жалпы анықтама ретінде мына түсінікке жүгінуге болады: көлеңкелі экономика – мемлекеттік есепке алу мен бақылаудан тыс дамитын және өзара байланысты екі белгіге ие шаруашылық жүргізуші субъектілердің қызметі, атап айтқанда, тек өз мүддесі үшін бақыланбайтын кіріс алу және қосымша экономикалық пайда алу мақсатында фискалдық бақылаудан толық немесе ішінара шығарылған кіріс алу мақсатында заңсыз қызмет. Көлеңкелі экономиканың өсуіне үш топ ықпал етуде. Біріншіден, жоғары салықтар кіретін экономикалық. Екіншіден, әлеуметтік-халықтың өмір сүру деңгейінің төмендігі, жұмыссыздықтың жоғары деңгейі, жалақы төлемеу, ауызша келісім бойынша жұмыс және үшіншіден, құқықтық факторлар – бұл қолданыстағы заңнаманың жетілмегендігі, меншік құқығының қорғалмауы. Сондықтан да, мақаланың басты мақсаты – көлеңкелі экономиканың жалпы елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына әсерін және онымен күресу жолдарын қарастыру болып табылады. Кілт сөздер: көлеңкелі экономика, экономика, жалпы ішкі өнім (ЖІӨ), еңбек нарығы, көлеңкелі экономиканың үлесі.","PeriodicalId":127473,"journal":{"name":"Bulletin of Korkyt Ata Kyzylorda University","volume":"22 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"1900-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"132156365","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"USE OF CREATIVE PROJECTS FOR THE FORMATION OF INFORMATION COMPETENCE OF TEACHERS OF ART WORK","authors":"Z. Smailova, D. Zhauyntayeva","doi":"10.52081/bkaku.2021.v57.i2.058","DOIUrl":"https://doi.org/10.52081/bkaku.2021.v57.i2.058","url":null,"abstract":"The article considers the possibilities of using creative projects to form the information competence of teachers of artistic work. A theoretical model for the formation of information competence of teachers of technological education in the process of performing creative projects is proposed. The formation of information competence of teachers of technological education requires the identification and theoretical justification of the necessary organizational and pedagogical conditions as a set of measures aimed at ensuring the effectiveness of the formation of information competence. Since in our research work, the formation of information competence was carried out in the process of performing creative projects using CAD, the requirement to ensure interactive interaction of students with the teacher and other students came to the fore – creative co-executors of the project as a whole or its individual stages, as well as with all necessary to complete the project information-educational environment (educational-methodical materials, recommendations on the development of theoretical and practical material, Glossary, systematic list of the literature, the system of consultations in the form of newsgroups, forums, computer technology of collective creative activity, etc.). This condition allows the realization of each student's individual educational trajectory in the process of developing a creative project and maximize the use of all the possibilities of a creative project as a form of training to build the necessary level of information competence of teachers of technological education. Keywords: creative project, information competence, technological education, computer-aided design systems, art teacher","PeriodicalId":127473,"journal":{"name":"Bulletin of Korkyt Ata Kyzylorda University","volume":"44 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"1900-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"132536679","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"METHODOLOGY OF THE DEVELOPMENT OF ELECTRIC SUBMERSIBLE PUMPS BASED ON THE USE OF SURFACE-ACTIVE SUBSTANCES","authors":"P.A. Tangarikov, G. B. Amangeldieva, A. T. Dоnеsov","doi":"10.52081/bkaku.2021.v57.i2.049","DOIUrl":"https://doi.org/10.52081/bkaku.2021.v57.i2.049","url":null,"abstract":"Қазіргі уақытта елімізде шикізаттарды өндіру көлемінің өсуі, электр энергиясы тапшылығының өсуіжәне өнімділігі төмен ұңғымалардасорғы жабдықтарын қабылдаудағы сұйықтықпен ілесетін еркін газдың көп мөлшерде болуыпроблемалары энергияүнемдеуді дамыту негізінде және жаңа технологияларды енгізу арқылы тиімді шешуге болады.Энергия шығынын азайтуға ең алдымен оны пайдалану тиімділігін арттыру арқылы қол жеткізіледі. Электрлі ортадан тепкіш сораптармен ұңғымаларды пайдалану тиімділігін арттыру үшін қажетті жағдайлар резервуарлық сұйықтықтарды көтеру процесінде болатын құбылыстардың физикалық мәнін зерттеу және су-мұнай қоспаларының сорғы жабдықтарының жұмысына теріс әсерін төмендететін технологияларды таңдау болып табылады. Зерттеулердің мақсаттары мен міндеттері тұжырымдалды; су-мұнай эмульсияларының беттік-белсенді заттарға байланысты қауіпсіз қолданысты қамтамасыз ететін талаптарды орындай отырыпфизика-химиялық қасиеттерін зерттеу кешені жүргізілді, сондай-ақ беттік-белсенді заттардың олардың қасиеттеріне әсері бағаланды;сораптың шығыны кірістегі газ құрамымен анықталды; тұтқыр қоспаларды айдау жағдайында ортадан тепкіш сораптың қысым-шығыс және энергетикалық сипаттамаларын бағалау бойынша зерттеулер жүргізілді; сораптың жұмысы кезінде алынған ең жоғары мүмкін газ мөлшеріанықталды; нәтижелерді өңдеу және түсіндіру жүргізілді; қорытындылар тұжырымдалды. Кілт сөздер: беттік-белсенді заттар, ортадан тепкіш сорап, эмульсия, газ-сұйық қоспасы.","PeriodicalId":127473,"journal":{"name":"Bulletin of Korkyt Ata Kyzylorda University","volume":"55 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"1900-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"127268286","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"FOREST-RECLAMATION MAPPING OF PASTURES ON THE TERRITORY OF THE HORDE (within the Bokeyordinsky district of the West Kazakhstan region)","authors":"B. Yesmagulova, B. M. Musaeva","doi":"10.52081/bkaku.2021.v57.i2.037","DOIUrl":"https://doi.org/10.52081/bkaku.2021.v57.i2.037","url":null,"abstract":"Мақалада жоғары ажыратымдылықтағы ғарыштық түсірілімдерді дешифрлеу әдісімен жүргізілген Батыс Қазақстан облысы ауылшаруашылығы мақсатына арналған жерлердің ішінен, жайылым жерлер зерттеу нысаны ретінде алынған. Мақалада жайылымдардың орман мелиоративтік бағалану нәтижелері ұсынылған. Бұл ауылшаруашылығы мақсатындағы жерлерге космостық түсірістерді пайдалана отырып, дешифрлік белгілеріне қарай ажыратылуына жағдай тудырған. Зерттеу нысаны ретінде Батыс Қазақстан облысы Бөкей ордасы ауданының \"Семь сестер\" ірі құмды алқабы алынды. Жайылымдарды орман мелиорациясының объектісі ретінде жан-жақты бағалау үшін ВНИАЛМИ-де әзірленген орман мелиорациялық жіктеу қолданылды. 1:50000 масштабтағы QuickBird ғарыштық түсірілімін қолдану жайылымдардың орман мелиоративтік санаттары (ОМК) мен орман мелиоративтік түрлерінің (ОМТ) дешифрлік белгілерін анықтауға, шөпті және сүректі өсімдіктермен құмдардың өсуі бойынша сызықты карталар, сондай-ақ жер асты суларының жату тереңдігі мен минералдану карталарын жасауға мүмкіндік берді. ОМК және ОМТ әртүрлі комбинацияларындағы орман мелиоративті телімдердің (ОМТ2) контурларын бөлуге және \"Семь сестер\"негізгі учаскесінің орман мелиоративті картасын жасауға мүмкіндік берді. Зерттеу нәтижесінде аумақтың 41,10% - ы ТЗ (4-8 м) шектеулі қол жетімді және 1 г/л жоғары минералдандырылған ОМТ2 II Б (әлсіз және орташа дамыған құмды топырақтардағы жайылымдар, 18,91% - ОМТ2 II А, 18,64 % – ОМК III Г, жердің 6,02% - ы қолайсыз учаскелерді білдіреді. Қалған ОМТ2 негізгі учаскенің жалпы ауданының 1,64% - дан 3,56% - ға дейін алады. Құрастырылған орман мелиорациялық картаны табиғатты қорғау, ғылыми және өндірістік орман мелиорациялық ұйымдар құмды бекіту, тозған жайылымдарды қалпына келтіру және өнімділігі төмен жерлерді бейімделген орман-теңіз ландшафттарына ауыстыру бойынша кең ауқымды жұмыстарды орындау үшін пайдалана алады. Мақалада космостық түсірістерді пайдалана отырып ауылшаруашылық мақсатта біздің облысымыз бойынша ең улкен аумақты алып жатқан категория жайылым жерлерінің құнарлығы мен табиғи экологиялық жағдайын сақтап қалу немесе жай күйін жақсарту мақсатында жүргізіліп отырған орман мелиоративтік іс шараларды жүргізу өзекті мәселерді шешудің жолдары екендігі аталып көрсетілген. Кілт сөздер:деградация, ғарыштық түсірістер, дешифрирлеу, құмдардағы орман мелиорациясы.","PeriodicalId":127473,"journal":{"name":"Bulletin of Korkyt Ata Kyzylorda University","volume":"57 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"1900-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"130151525","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"INFLUENCE OF POLYMER BASE COMPLEXES ON GROWTH AND DAMAGE TO VEGETABLE CROPS","authors":"O. Esimova, K. Musabekov, B. Kydyrsikhova, G.O. Rvaydarova, G. Isenova, A. Madin","doi":"10.52081/bkaku.2021.v57.i2.035","DOIUrl":"https://doi.org/10.52081/bkaku.2021.v57.i2.035","url":null,"abstract":": Қазіргі кезде ауыл шаруашылығы мен көкөніс дақылдарының қарқындылығын арттыру ғылымның басты мәселелеріне айналды. Осы мәселені шешуде БАЗ-полимер ассоциаттарына негізделген композициялық беттік-активті заттардың қолдануы маңызды орын алады. Еліміздегі кейбір маңызды климаттық жағдайларды ескере отырып, бактерицидтік, фунгицидтік қасиеттері бар жаңа беттік-активті заттарды өндіру практикалық маңызды. Беттікактивті заттармен полимерлердің композицияларында синтетикалық полиэлектролиттермен мицелла түзгіш БАЗ-дар арасында гидрофобтылық әрекеттесулер тұрақтандырылған электростатикалық байланыстар арқылы комплекстер түзетіні көрсетілген. БАЗ-дың полимерлермен, әсіресе, полиэлектролиттермен түзген комплекстері мен ассоциаттары аса тиімді беттік-активті заттардың жаңа тобын құрайды. Мұндай кезде түзілген поликомплекстер жеке компоненттерге қарағанда ерекше қасиеттер көрсетеді, сол себепті оларды жаңа жоғарғы молекулалы БАЗ реттінде қарастыруға болады. Сонымен қатар, жаңа бактерицидтік қасиеттері бар БАЗ-дармен көкөніс дақылдарының өнімділігі мен құнарлығын арттырудың практикалық маңызы зор. Көкөніс дақылдарының өнгіштігі мен залалдануына полигексаметиленгуанидин гидрохлориді (ПГМГ) полиэтиленгликоль (ПЭГ) және ПГМГ/ПЭГ, кешендерінің әсері зерттелді. Ең тиімді жоғары өнімділік пен залалдану көрсеткішін полимер БАЗ қоспасы берді. ПГМГ-ПЭГ (1:2) комплексінде өнімділік 95%-ды, ал залалдану саны 2% -ды құрады, ал нашар көрсеткішті полиэтилeнгликоль (ПЭГ)-нің 0,1%-дық ерітiндісі 75%-ды көрсетті. ПГМГ-ПЭГ (1:1) комплексі төмен өнімділік бергенімен жақсы залалдану қасиетін көрсетті. Ең тиімді өнімділік пен залалдану көрсеткішін ПГМГ(0,01%) –ПЭГ (0,001%) комплексі берді. Алынған поликомплeкстeрдің ayыл шaрyышылық дaқылдaрының зaлaлдaнyынa тиімді әсeр eтіп олaрдың ауруына жaқсы әсeр көрсeтті. Кілтті сөздер: ауыл шаруашылығы, беттік-активті заттар (БАЗ), беттік керілу, жұғу, комплекс, бактерицидтік активтілік, өнгіштік, залалдану , дақыл, сабақ ұзындығы. гидpoфильдi жәнe гидpoфoбты бeттeр, бaктeрицидтiк aктивтiлiк.","PeriodicalId":127473,"journal":{"name":"Bulletin of Korkyt Ata Kyzylorda University","volume":"41 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"1900-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"125523399","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"YIELD OF GREEN MASS GENOTYPES OF AFRICAN PROSO IN RICE CROP ROTATION","authors":"I. Tautenov, N. Nurgaliev, B. Baizhanova, Zh.B. Zhumataeva, A. Demesinova","doi":"10.52081/bkaku.2021.v57.i2.031","DOIUrl":"https://doi.org/10.52081/bkaku.2021.v57.i2.031","url":null,"abstract":"Бұл мақалада Қызылорда облысының қуаңшылық табиғи жағдайында күріш ауыспалы егісінде африкалық тарыны өсіру ерекшеліктері жайлы және оның топырақ тұздылығы мен жергілікті ауа райы жағдайларына төзімділігі туралы мәліметтер келтірілген. Зерттелген 9 сортүлгілердің тұқым шығымдылығы және өміршеңдігі бойынша әртүрлі деңгейде екендігі байқалды. Тұқымның далалық өнгіштігі сортүлгілер бойынша 57,5-66,3% аралығында болды. Өсімдіктердің өміршеңдігі барлық сортүлгілер бойынша жоғары болды, олардың көрсеткіші 90,6- 95,8% аралығында ауытқыды. Өсімдіктердің көп сақталуы WRai POP, IP 13150, IP 19586 сортүлгілерінде байқалды. Осы екі параметр бойынша көрсеткіштер дақылдың жоғарыда көрсетілген сортүлгілерінің топырақ тұздылығына, ауа-райының қуаңшылық жағдайына төзімді екендігін байқатады. Сортүлгілердің өнімділігі мөлдектегі өсімдік тығыздығына, оның түптенуіне және өсімдік биіктігіне байланысты болды. Жоғары өнімділік (37,5-48,0 т/га) HHVBC Tall, GB 8735, IP 13150, Sudan POP I, IP 19586 сортүлгілері бойынша алынды. Ерекшеленген сортүлгілердің жоғары өнімділігі түрлі факторларға байланысты болды. Ең жоғары өнімділік көрсеткен HHVBC Tall сортүлгісінің далалық тұқым шығымдылығы - 64,1%, өміршеңдігі 93,9%, жанама сабақтары 11 дана, 1 гектардағы өсімдік саны 165900 дана, өсімдік биіктігі 287,6 см болып, бірінші орым 62 күнде жүргізілді. Сондай-ақ, 73 күнде орымға дайын болған GB 8735 сортүлгісі, жанама сабақтарының саны 10 дана болуына байланысты 43,5 т/га өнімділік көрсетті. IP 13150 сортүлгісі далалық тұқым шығымдылығы мен өсімдік өміршеңдігі көрсеткіштерінің жоғары болуына байланысты 38,5 т/га өнімділік көрсетсе, IP 19586 сортүлгісі осы көрсеткіштер және өсімдік биіктігінің (295,2 см) жоғары болуына сәйкес, мол көказық өнімін жинауға мүмкіндік берді. Sudan POP I сортүлгісінің жоғары өнімділігі далалық тұқым шығымдылығы мен өміршеңдігіне және өсімдік биіктігіне (320,1 см) байланысты болғаны байқалды. Бұл деңгейдегі өнімділік аталған сортүлгілерді Арал өңірінде өсіріп, күріш ауыспалы егістерінің тұзды топырақтарын тиімді пайдалануға болатынын көрсетіп отыр. Кілт сөздер: африкалық тары, генотип, сортүлгі, көк балауса, өнімділік.","PeriodicalId":127473,"journal":{"name":"Bulletin of Korkyt Ata Kyzylorda University","volume":"21 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"1900-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"132569891","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}