{"title":"O kontroli zmysłowości i dostępie do toalet publicznych","authors":"Marianna Kostecka","doi":"10.25167/sk.1435","DOIUrl":"https://doi.org/10.25167/sk.1435","url":null,"abstract":"Celem niniejszej pracy jest umieszczenie zjawiska toalety publicznej w dwóch kontekstach: 1. historyczno-kulturowym, związanym z analizowanym przez Norberta Eliasa przesuwaniem się progu wstydu, cywilizacyjnymi przemianami o charakterze psycho i socjogennym; 2. socjologiczno-ekonomicznym, dotyczącym dostępności toalet publicznych, mającej wpływ na regulowanie tego kto, gdzie i kiedy może z nich korzystać. W częoeci pierwszej do analizy wybranych zagadnień zostały wykorzystane m. in. koncepcje psychoanalityczne i antropologiczne, w szczególnooeci jednak teoria czystości i brudu Mary Douglas. Częość druga została pooewięcona rozważaniom na temat sytuacji konkretnych grup społecznych, tj. bezdomnych, ulicznych handlarzy i handlarek, taksówkarzy i taksówkarek, dla których kwestie dostępności toalet publicznych uważa autorka za wyjątkowo istotne, bowiem mające wpływ zarówno na poziom ich dobrobytu, jak i dobrostanu psychicznego.","PeriodicalId":125614,"journal":{"name":"Studia Krytyczne/Critical Studies","volume":"30 3","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-11-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"134393228","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Globalny nieład demokratyczny – współczesne perspektywy","authors":"Sebastian Kubas","doi":"10.25167/sk.1445","DOIUrl":"https://doi.org/10.25167/sk.1445","url":null,"abstract":"Odwołując się do symbolicznej postaci Kurta Gödla, dostrzegającego sprzeczności zarówno w matematyce, jak i w konstytucjonalizmie, przedstawiam i komentuję w niniejszym tekście szeroką panoramę poglądów dotyczących współczesnego kryzysu i dekonsolidacji demokracji liberalnej, głównie w oparciu o cztery ważne prace wydane w 2018 r. Krytycznie odnoszę się do poglądów Fareeda Zakarii wyrażonych w książce Przyszłość wolności…, postulującego ograniczenie demokratycznych elementów w ramach demokracji liberalnej na rzecz liberalnego konstytucjonalizmu. Koncepcja ta w istocie stanowi bardzo ograniczone rozumienie obu elementów składowych tego ostatniego pojęcia i prowadzić może do poparcia dla dyktatur. Cenna jest w pracy Zakarii dbałość terminologiczna i zwrócenie osobno uwagi na element demokratyczny i liberalny w ramach demokracji liberalnej. Jak jednak wynika z wykorzystywanych trzech kolejnych prac, można twierdzić, że w przypadku pojęcia demokracji liberalnej doszło do transmutacji zespalającej oba człony w czytelną koncepcję, która nie bez racji utożsamiana jest w skrócie z demokracją we współczesnym rozumieniu. Następnie omawiam pozycję Stevena Levitsky’ego i Daniela Ziblatta Jak umierają demokracje…, której autorzy szczegółowo dokumentują, jak skrytobójcy demokracji używają podstępnie instytucji demokratycznych do obalenia tej formy ustrojowej. Wartościowe w tej pracy są szczególnie dwa wątki. Pierwszy to uderzająco podobne strategie stosowane na świecie przez legitymowanych wyborczo autokratów. Ujawnienie takiego wzorca pozwala na łatwiejsze przeciwstawianie się mu. Drugim jest proponowany przez autorów zestaw czterech behawioralnych symptomów pozwalający na rozpoznanie polityków o skłonnościach autorytarnych. Podobną problematykę przedstawia Yascha Mounk w błyskotliwej książce Lud kontra demokracja…, analizujący głębiej źródła współczesnego rozczarowania demokracją liberalną. Akcentuję zwłaszcza, że Mounk przenikliwie odsłania mit założycielski współczesnej demokracji liberalnej w postaci fikcji, że rządy przedstawicielskie umożliwiają władzę ludu. Bardzo szeroką panoramę poglądów amerykańskich autorów na temat prawdopodobieństwa upadku demokracji w Stanach Zjednoczonych zawarto w obszernej pracy zbiorowej Czy to może się u nas zdarzyć? Autorytaryzm w Ameryce pod redakcją Cassa R. Sunsteina. Wybiórczo przedstawiam oryginalne tezy kilkunastu autorów pozwalające na pogłębione przemyślenie kryzysu demokracji liberalnej, m.in. konstytucyjne zepsucie, rozbudowany aparat władzy jako czynnik minimalizujący ryzyko faszyzmu, rolę tzw. ukrytego państwa, udział prawników w zawłaszczaniu władzy, permanentną niezgodę znacznej części społeczeństwa na życie według zasad demokracji liberalnej. W ramach tych uwag akcentuję m.in. rolę kultury jako spoiwa społecznego oraz ewolucyjne niedostosowanie człowieka do różnorodności społecznej. W uwagach końcowych podkreślam iluzoryczność konstytucyjnych gwarancji mających zapobiegać załamaniu demokratycznemu, zwłaszcza","PeriodicalId":125614,"journal":{"name":"Studia Krytyczne/Critical Studies","volume":"77 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-11-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"133048243","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Okręty podwodne typu Vanguard jako podstawa brytyjskiego systemu odstraszania militarnego w XXI wieku","authors":"B. Maziarz","doi":"10.25167/sk.1419","DOIUrl":"https://doi.org/10.25167/sk.1419","url":null,"abstract":"W świecie pozimnowojennym arsenał atomowy bogatych państw Zachodu przestał odgrywać decydującą rolę w polityce międzynarodowej. Nie znaczy to jednak, iż państwa te całkowicie zrezygnowały z tego narzędzia wywierania wpływu i wyznacznika pozycji siły. Broń atomowa w XXI w. nadal pozostaje najbardziej śmiercionośnym narzędziem pozostającym w arsenale wojskowym. W związku z tym każde państwo dysponujące tego typu uzbrojeniem poszukuje co rusz nowych metod i środków przenoszenia, użycia i modernizacji tejże. W przypadku Wielkiej Brytanii sytuacja jest szczególna, ponieważ flota strategicznych okrętów podwodnych o napędzie atomowym typu Vanguard jest jedynym brytyjskim rodzajem uzbrojenia zdolnym do przenoszenia międzykontynentalnych pocisków balistycznych typu Trident z głowicami nuklearnymi. W artykule została podjęta próba odpowiedzi na pytanie o rolę i miejsce okrętów podwodnych typu Vanguard w polityce międzynarodowej Zjednoczonego Królestwa. Czy okręty te nadal pełnią rolę atomowego straszaka Wielkiej Brytanii, zapewniając tym samym jej bezpieczeństwo?","PeriodicalId":125614,"journal":{"name":"Studia Krytyczne/Critical Studies","volume":"112 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-11-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"122355669","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Wprowadzenie do trzeciego numeru „Studiów Krytycznych”","authors":"M. Baranowski, Czapnik Sławomir, Grzegorz Omelan","doi":"10.25167/sk.1416","DOIUrl":"https://doi.org/10.25167/sk.1416","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":125614,"journal":{"name":"Studia Krytyczne/Critical Studies","volume":"31 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-11-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"132703294","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Komizm, ideologia i polityka w serialu Towarzysz Detektyw","authors":"Damian Winczewski","doi":"10.25167/sk.1447","DOIUrl":"https://doi.org/10.25167/sk.1447","url":null,"abstract":"Celem artykułu była próba rozwikłania kontrowersji interpretacyjnych wokół jednej z najbardziej oryginalnych telewizyjnych produkcji rozrywkowych ostatnich lat jaką był Towarzysz Detektyw. Produkcję tą można określić mianem pastiszu amerykańskich kumpelskich filmów policyjnych. Jego fabuła odnosi się do realiów socjalistycznej Rumunii lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku i w prześmiewczy sposób opowiada o walce lokalnych milicjantów z amerykańskim zagrożeniem. Staraliśmy się udowodnić, że serial nie tyle szydzi z realiów tamtego ustroju, co w dużej mierze stanowi satyrę na propagandowe kino amerykańskie tamtych czasów. Choć humor w nim zawarty wydaje się prostacki i absurdalny, to mimo, czy wręcz dzięki temu posiada dialektyczną naturę, w której kpiny uderzają zarówno w ustrój kapitalistyczny i socjalistyczny. Ponadto staramy się rozwikłać kontrowersje związane z polityczną wymową serialu. Naszym zdaniem jego niejednoznaczność wynika z zastosowania strategii artystycznej bardzo zbliżonej do postmodernistycznej strategii artystycznej określanej mianem retrogardy.","PeriodicalId":125614,"journal":{"name":"Studia Krytyczne/Critical Studies","volume":"33 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-11-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"115009780","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Profesorowi Jackowi Tittenbrunowi (1952–2018) in memoriam","authors":"M. Baranowski","doi":"10.25167/sk.1444","DOIUrl":"https://doi.org/10.25167/sk.1444","url":null,"abstract":"12 kwietnia 2018 roku, dwa dni przez swoimi sześćdziesiątymi szóstymi urodzinami, zmarł Profesor Jacek Tittenbrun, wybitny socjolog gospodarki związany z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, członek rady naukowej „Studiów Krytycznych”, promotor wielu prac magisterskich i doktorskich oraz nauczyciel wielu pokoleń socjologów i socjolożek. Niezwykle pracowity, dociekliwy i polemiczny badacz, którego cały dorobek naukowy i postawa życiowa przepełnione były myśleniem krytycznym.","PeriodicalId":125614,"journal":{"name":"Studia Krytyczne/Critical Studies","volume":"81 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-11-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"114313980","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"British Sociology, the Bourgeois Media-Sociology Hybrid and the Problem of Social Class","authors":"Tony Blackshaw","doi":"10.25167/sk.1417","DOIUrl":"https://doi.org/10.25167/sk.1417","url":null,"abstract":"This article advances the scandalous argument that we live in a post-social class modernity, and that the perpetual reinvention of class as the key concept for understanding social inequality is untenable. Class is not only a zombie concept but also an ideology that reflects a set of normative attitudes, beliefs and values that pervade sociology. Its starting point is that, sociology, once adept at imagining new ways to interpret the world, has become a subject field that wants to claim a radical space for itself while simultaneously relying on outworn theoretical frameworks and denying the work radicals do. The article begins by suggesting that the problem of class has its roots in the deep structure of sociology. Taking its cue from Jacques Rancière’s classic study The Philosopher and His Poor it develops the argument that if class was once upon a time the fundamental issue in the study of social inequality, today sociology urgently needs an alternative cognitive framework for thinking outside this paradigm which it uses to open up a critical space for its own intellectual claims rather than reflecting society in the round. After arguing that we a living at the ‘end of Class’, the critique explores the limits of the work of Pierre Bourdieu, who has replaced Marx and Weber as sociology’s key theoretician of class. It is argued that in Bourdieu’s sociology, contentment is permanently closed to ‘the working class’ that thumps about like a dinosaur that survived extinction, anachronistic proof of the power and privilege of the theorist and his sociology rather than proof of the usefulness of his ideas. The key to understanding the limits of this interpretation, it is argued, is that it assumes a ‘working class’ that has little or no agency. It is subsequently argued that sociology and the bourgeois media are coextensive. The specific function of the bourgeois media-sociology hybrid is to provide ideological legitimation of class inequality and of integrating individuals into sociology’s interpretation of social and cultural life. Focusing on the work of two self-identified ‘working class’ journalists who have successfully made the transition into the bourgeoisie and who seek solid validation of their new found status in the bourgeois media it is demonstrated that social inequality is neither expressed nor examined in a convincing way. Framing ‘working class’ worlds even more ‘working class’ than ‘working class’, the bourgeois media, at best, lay them bare for clichéd interpretation. Here the article argues vis-à-vis Quentin Skinner that words are not so much mere ‘reflections’ of the world, but ‘engines’ which actively play a role in moulding the worlds to which they refer. Drawing on Rancière’s idea of the partage du sensible (distribution of the sensible) it is argued thereafter that here thinking ends up as the very thought of inequality because by posing social inequality as the primary fact that needs to be explained the bourgeois media-sociol","PeriodicalId":125614,"journal":{"name":"Studia Krytyczne/Critical Studies","volume":"446 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-11-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"125772658","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}