Marifetname最新文献

{"title":"el-Cem‘u Beyne’l-Fetvâ ve’t-Takvâ fî Muhimmâti’d-Dîni ve’d-Dünyâ (Sâ‘id b. Ahmed b. Ebî Bekr el-Razî el-Hanefî, İstanbul: Mektebetül-İrşâd, 2020, 688 s.)","authors":"Yunus Sanir","doi":"10.47425/marifetname.vi.1383212","DOIUrl":"https://doi.org/10.47425/marifetname.vi.1383212","url":null,"abstract":"Disiplinlerarası çalışmaların, ilim dünyası açısından bugün olduğu gibi geçmişte de değer gördüğü bilinen bir gerçektir. Nitekim İslam hukuku ve tasavvuf ilimleri arasında bulunan ilişkinin boyutu bu disiplinleri cem ederek kaleme alınan kitapları daha değerli hale getirmektedir. Gazâlî’nin İhyâ’sı ile Şa’rânî’nin el-Mîzânü’l-Kübrâ isimli eseri bu minvalde telif edilen kitaplara örnektir. Sâ‘id b. Ahmed b. Ebî Bekr el-Razî el-Hanefî’nin el-Cem‘u Beyne’l-Fetvâ ve’t-Takvâ fî Muhimmâti’d-Dîni ve’d-Dünyâ eserinde de hukuk-ahlâk ilişkisi takva ve fetva kavramları altında cem edilerek kaleme alınmıştır. Öte yandan hicrî altıncı asır gibi erken bir dönemde neşredilmesi eserin değerini daha da arttırmaktadır. Dünyada sadece Kastamonu El Yazmaları Kütüphanesi’nde 935 kayıt numarası ile bir nüshası bulunan eser, Mehmet Sadi Çögenli, Mustafa Kılıçlı ve Îd Fethî Abdullatif tarafından tahkik ve neşredilmiştir. Kitap değerlendirmesini yapacağımız eser tahkikli haliyle İrşad Yayınevi’nden yayımlanan bu kitap olacaktır. Kitabı ilim dünyasına tanıtma amacıyla yapacağımız bu kritikte kitabı incelerken yapılan tahkik ile alakalı birkaç değerlendirmede de bulunmak yerinde olacaktır.","PeriodicalId":477423,"journal":{"name":"Marifetname","volume":"113 S12","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138999534","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ÂM LAFIZLARIN KATİYETİ HAKKINDAKİ TARTIŞMALAR VE BUNLARIN TARİHSELCİLİĞE REFERANS DEĞERİ","authors":"Hasan Kayapinar","doi":"10.47425/marifetname.vi.1370161","DOIUrl":"https://doi.org/10.47425/marifetname.vi.1370161","url":null,"abstract":"Âm lafızlar içerdiği mana itibarıyla aynı anda birden fazla ferde delalet eden lafızlar olarak tarif edilmiştir. Âm lafızların içerdiği fertlere delalet değeri hakkında ekoller farklı yaklaşımlar benimsemiştir. Buna göre Hanefî usulcüleri âm lafızların delaletinin kati olduğunu kabul ederken çoğunluk usulcüler bu lafızların delaletinin zan ifade ettiğini ileri sürmüşlerdir. Âm lafızların delaleti hakkındaki bu ihtilaf teorik alanla sınırlı kalmamış ve farklı alanlardaki hükümlere kaynaklık yapmıştır. Şâfiî usulcüler âm lafızların delaletinin kati olmadığını savunurken umum ifade eden hitapların nüzul dönemindeki muhataplara yönelik olduğunu, bu hitapların kıyamete kadar gelecek bütün insanları kapsamadığını ileri sürmüşlerdir. Günümüzde tarihselliği savunan bazı akademisyenler tam da bu noktada tartışmaya müdahil olmakta ve bu argümanları tarihselliğin referans kaynakları olarak sunmaktadırlar. Aynı şekilde âm lafızların delaletinin kati olmadığını ileri süren usulcülerin tarihselliğe kapı aralayan bazı görüşler serdettiğini ileri sürmektedirler. Bu çalışmada bu iddia ele alınmakta, âm lafızların delaleti noktasında ileri sürülen argümanların tarihselliğe referans değeri incelenmektedir.","PeriodicalId":477423,"journal":{"name":"Marifetname","volume":"83 7","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-13","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139004385","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Kur’ân-ı Kerîm’de Şu‘ūr ve Ş-a‘-r Kökünün Geçtiği Ayetler Üzerinde Bir İnceleme","authors":"H. Ulus","doi":"10.47425/marifetname.vi.1351028","DOIUrl":"https://doi.org/10.47425/marifetname.vi.1351028","url":null,"abstract":"Şuū‘r kelimesi kıl, tüy, saç manasındaki ş-a‘-r kökünden gelmektedir. Kur’ân-ı Kerîm’de, bu kökten gelen farklı formlarda kırk kelime bulunmaktadır. Kırk farklı ayette geçen bu kelimelerin yirmi yedisinin gâib ve muhatap formunda fiil ve on üçünün isim olarak yer aldığını görüyoruz. Fiil olarak geçen türevler tefsirlerde şuū‘r masdarıyla açıklandığından, çalışmada öncelik bu kelimenin lügat ve terminolojideki manasının tespitine verilmiştir. Şu‘ūr kelimesinin, kaynaklardaki birbirine yakın manalarını; zekâya, dikkat ve duyarlılığa, inceliğe dayalı bilgi, algı şeklinde belirlemenin mümkün olduğu söylenebilir. Kökten gelen türevlerden yirmi birinin farklı ayetlerde mā ve lā nefy edatıyla birlikte fiil-i muzârî gâib formunda yer aldığı tespit edilmiştir. Nefy-i şuū‘r ifadesinin yer aldığı ayetlerden onunun geçmiş kavimlerle, sekizinin müşriklerle, ikisinin ehl-i kitâp, ikisinin de münâfıklarla ilgili olduğunu görüyoruz. Lā nefy edatıyla gelen fiil-i muzâri muhâtap formundaki türevin yer aldığı üç ayetten ikisi mü’minlerle, biri de genelle ilgili bulunmaktadır. Lev temennî edatlı fiil-i muzârî formundaki türevi içeren bir ayet Nuh kavmiyle, mā soru edatlı türevin geçtiği bir ayet de mü’minlerle ilgilidir. Kökten isim olarak gelen diğer kelimeleri de belli bir tasnifle ele aldık. Araştırmamızda kaynaklara inerek, Şuū‘r kelimesini ve ş-a‘-r kökünden gelen diğer kelimeleri ayetler üzerinden incelemeye çalıştık. Kökün câhiliye dönemi Arap şiiriyle, hadîslerdeki kullanımından da örnekler verilmiştir.","PeriodicalId":477423,"journal":{"name":"Marifetname","volume":"14 6","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-12","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139008719","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Assasination Of Caliph Omar İn Ahl Al-Sunnah And Shia Sources, And The Legends Abaout Ebu Lu’lu’ İn Some Shia Sources","authors":"Veysi Turun","doi":"10.47425/marifetname.vi.1363238","DOIUrl":"https://doi.org/10.47425/marifetname.vi.1363238","url":null,"abstract":"Hz. Ömer, 23/644 yılında, Muğîre b. Şu‘be’nin İranlı kölesi Ebû Lü’lü’ künyeli Fîrûz en-Nihâvendî tarafından sabah namazı sırasında suikasta uğrayarak şehit edilmiştir. İlk dönem İslam tarihi kaynaklarında hadisenin sebepleri ve meydana geliş şekli detaylı bir şekilde anlatılmıştır. Buna göre Hz. Ömer, Müslüman olmayan gayr-ı Arap unsurların Medine’de ikamet etmesini yasaklamıştı. Ancak, üç meslek dalında usta olan Ebû Lü’lü’, meslekî kabiliyetleri sayesinde özel izinle Medine’de ikamet izni alabilmiştir. Muğîre’nin kendisinden yüksek miktarda haraç aldığını düşünen Fîrûz, meseleyi Hz. Ömer’e taşımış, ancak Halife’nin kendi sorununa kayıtsız kaldığını ileri sürerek onu öldürme planları yapmıştır. Sabah namazı esnasında Hz. Ömer’e suikast düzenleyen Ebû Lü’lü’, Müslümanlar tarafından yakalanınca intihar ederek canına kıymıştır. Klasik kaynaklar Ebû Lü’lü’ü Nihâvend, Kâşan ve Habeşistan’a nispet etmektedirler. Ancak muteber kaynaklar ekseriyetle onun Nihâvend asıllı olduğunu bildirmektedir. Kaynaklarda, Fîrûz’un Mecûsî, Hıristiyan veya kâfir (‘İlc) olduğu, Müslüman olmadığı belirtilmesine rağmen Şia’nın bazı kaynaklarında Fîrûz, Hz. Ali taraftarı bir Müslüman olarak takdim edilmektedir. Keza suikasttan önceki gün Hürmüzân, Cüfeyne ve Fîrûz’un olayda kullanılan bıçakla beraber görüldüğü şeklindeki rivayetler de suikastın organize siyasî bir komplo olduğu ihtimalini doğurmuştur. Bu makalenin birinci aşamasında klasik İslam tarihi kaynakları esas alınarak bu hadisenin meydana geliş şekli, suikastın muhtemel sebepleri, katilin kimliği ve akıbeti ilmî bir şekilde ortaya konulmaktadır. İkinci aşamada ise ilk dönem İslam tarihi kaynakları ile sonraki asırlarda telif edilen Şiî bazı tarih ve hadis kaynaklarının Ebû Lü’lü’ hakkında verdiği bilgiler mukayese edilmek suretiyle Şia’nın Ebû Lü’lü’ etrafında ördüğü mitolojik bilgiler serdedilmekte ve çarpıtılan tarihi bilgi ve algılar tashih edilmektedir. Keza Ebû Lü’lü’ algısının günümüz Sünnî ve Şiî dünyasına yansımasına kısaca değinilmektedir. Çalışmada kaynaklar arası karşılaştırma, tenkit, tahlil ve betimleme yöntemleri kullanılmaktadır.","PeriodicalId":477423,"journal":{"name":"Marifetname","volume":"8 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-12","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139008715","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Bir Retorik Olarak İnsanın “Eşref-i Mahlukat” İddiası (İsrâ Sûresi 70. Âyet bağlamında)","authors":"İdris Sami Sümer","doi":"10.47425/marifetname.vi.1341021","DOIUrl":"https://doi.org/10.47425/marifetname.vi.1341021","url":null,"abstract":"Kur’ân-ı Kerîm’de insanın değerine olumlu manada işaret eden birçok âyet olduğu gibi onun hata, günah ve kusurlarına da temas eden âyetler vardır. Bu âyetlerde, insanın değerine mutlak surette bir yücelik hamledilmediği gibi kesin olarak kötülük ile de vasıflandırılmamıştır. Kur’ân, insanın değerini genel olarak inanç ve davranışları üzerinden ölçü almıştır denilebilir. Kur’ân’ın bu genel tavrına rağmen müslüman kültürdeki insan için kullanılan “eşref’i-mahlûkât/mahlûkâtın en şereflisi’’ söylemi oldukça iddialı bir ifadedir. Dinî gelenekte meşhur olan bu ifade, gözlemlerimize göre genelde İsrâ Sûresi yetmişinci âyetle irtibatlandırılmaktadır. Fakat mezkûr âyette bu ifadeyi bütün yönleri ile destekleyecek bir delil yoktur. Âyette insanın bütün varlıklardan değil bazı varlıklardan üstün kılındığı söylenmiştir. Buna rağmen ‘‘insanın en değerli varlık olduğu’’ söyleminin bu âyet ile delillendirilmesi kasti olmasa da âyetin söylemediği bir anlamı ona hamletmek yanlışını doğurmaktadır. Bu çalışmada, ‘‘eşref’i-mahlûkât’’ ifadesinin gerçekliği bu ifadeye delil olarak zikredilen el-İsrâ Sûresi 17/70. Âyeti bağlamında inceleme konusu yapılacaktır.","PeriodicalId":477423,"journal":{"name":"Marifetname","volume":"78 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-08","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139011040","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Veba Salgınlarına Karşı Osmanlı Toplumundaki Davranışlar ve Tepkiler (17-19. yy.)","authors":"Emrah İstek","doi":"10.47425/marifetname.vi.1372937","DOIUrl":"https://doi.org/10.47425/marifetname.vi.1372937","url":null,"abstract":"İnsanlık tarihinde geniş kitleleri etkileyen salgınların başında veba hastalığı gelmektedir. Yüzyıllar boyu milyonlarca insanın ölümüne, yerleşim yerlerinin boşalmasına ve bunların yanı sıra siyasî, ekonomik ve kültürel değişimlere sebep olan veba, Osmanlı Devletini de derinden etkilemiştir. \u0000Salgınların toplumsal bir korkuyu veya travmayı tetiklemesi, ülke geneline yayılmasıyla doğru orantılı olmuştur. Nitekim büyük bir şehirde görülen salgın, kısa sürede hem söylem hem de hastalık yapma noktasında yayılırken, taşrada ise bu durum her iki açıdan da yavaş olmuştur. Salgına karşı devlet nezdinde gösterilen çabalar veya doktorların hastalığı bertaraf etmek üzere yaptıkları girişimlerin yanında, toplumun verdiği tepkilerin çeşitliliği artmış ve davranışlar üzerinde etkili sonuçları olmuştur. \u0000Bu çalışmada 17. ve 19. yüzyıllar arasında Osmanlı Devleti’nde ortaya çıkan salgınlar üzerinde durulmuştur. Öncelikle böylesi bir afetin ne kadar sıklıkla yaşandığını tespit edebilmek için hastalığın ortaya çıkış tarihleri verilmiştir. Konu, din temelli teslimiyet, karantina uygulamaları ve bu uygulamaya gösterilen tepkiler, cenaze işlemleri ve salgın dönemlerinde devlete karşı tutumlar gibi alt başlıklar halinde irdelenecektir. Bu başlıklar çerçevesinde taunun Osmanlı toplumundaki etkisi ve halkın salgına karşı gösterdiği tepki ölçülecektir. Söz konusu hususlar başta dönemin canlı şahitleri olan seyyahların eserlerinden olmak üzere hatırat ve kronik eserlere başvurularak ortaya konacaktır. Böylece büyük afetler olarak da değerlendirilen salgınlardaki geçmiş dönemlerde verilen tepki ve davranışların ortaya çıkartılması hedeflenmiştir. Son olarak bu çalışmanın yüzyılımızda yaşanmış/yaşanması muhtemel benzer salgın afetlerinde gösterilen tepkileri araştıran akademik çevre için tarihsel ve sosyolojik veriler sunacağı düşünülmektedir.","PeriodicalId":477423,"journal":{"name":"Marifetname","volume":"13 4","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-08","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139011424","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Üftâde Divanında Zikir","authors":"Muhammet Hamza Çoban","doi":"10.47425/marifetname.vi.1375621","DOIUrl":"https://doi.org/10.47425/marifetname.vi.1375621","url":null,"abstract":"Mehmed Muhyiddin Üftâde Efendi 16. yüzyılda Bursa’da yaşamış önemli bir irfan şairi ve mutasavvıftır. Küçüklüğünden itibaren tasavvufî bir çevrede yetişen Üftâde, Celvetiyye tarikatının pîri olarak bilinmektedir. Hemen her mutasavvıf gibi şiirle iştigal eden Üftâde Efendi, içerisinde altmış civarında manzume bulunan bir divana sahiptir. Şiirlerini zâhidâne bir üslupla, sade ve anlaşılır bir Türkçeyle kaleme alan Üftâde, şiirlerinde dünyanın fanîliğinden bahsetmiş, insanları Allah’a ibadete ve itaate davet etmiştir. Üftâde, Allah’a ibadete davet ederken zikre ayrı bir önem atfetmiştir. O, zikri insanı Allah’ın rızasına ve cemâline kavuşturan bir rehber olarak görmektedir. Seyr ü sülûkta ilerlemek isteyen ve Allah’a vasıl olmak isteyenlere daima zikri tavsiye eden Üftâde, zikrin sadece dilde kalmayıp kalbe de tesir etmesi gerektiğini öğütlemektedir. Üftâde divanında bulunan şiirler incelendiğinde zikir konusunun önemli bir yere sahip olduğu görülmektedir. Üftâde bazen şiirin tamamında, bazense belli beyitlerde zikre temas etmektedir. Bu çalışmada Üftâde divanında yer alan zikirle ilgili şiirler incelenmiş ve Üftâde’nin zikre olan bakışı ele alınmıştır.","PeriodicalId":477423,"journal":{"name":"Marifetname","volume":"25 7","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-06","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138984558","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Din Eğitimi ve Etik (Bugünün Dini Tutumunda Geçmişin Din Eğitimi İzleri): İlyas Erpay","authors":"Yasemin ATEŞMEN ÖZER","doi":"10.47425/marifetname.vi.1387413","DOIUrl":"https://doi.org/10.47425/marifetname.vi.1387413","url":null,"abstract":"Bu çalışmada, Din Eğitimi ve Etik (Bugünün Dini Tutumunda Geçmişin Din Eğitimi İzleri) adlı kitabın tanıtımı amaçlanmıştır. Kitap, Nobel Akademik Yayıncılık tarafından 2022 yılında Türkçe olarak yazılmış olup 216 sayfadır. Kitap, etik ilkelerinin bulunmadığı bir din eğitiminin bireylerin dini yaşamında açtığı tahribat üzerinde durarak etik ilkelere bağlı bir din eğitiminde ise bireylerin dini yaşamında nasıl rol oynayacağını sunmayı ve bu konulara dikkat çekmeyi amaçlamaktadır. Bu kitap yedi bölümden oluşmaktadır. Bu bölümler sırasıyla şu şekilde sunulmuştur; birinci bölüm “Türkiye’de Din Eğitimi Tarihine Kısa Bir Bakış”, ikinci bölüm “Etik”, üçüncü bölüm “Din Eğitimi ve Mesleki Etik”, dördüncü bölüm “Etik Açıdan İslam Geleneğinde Din Eğitimcilerinin Üslup, Tutum ve Davranışları ile Din Eğitiminde Kişisel Yetkinlik Unsurlarının Davranışa Etkisi”, beşinci bölüm “Geçmişin Din Eğitimi İzlerinde Etik ve Etik Dışı Davranışlar Üzerine Bir Araştırma”, altıncı bölüm “Anlatı Hikayeleri Perspektifinde Din Eğitiminde Mesleki Etik”, yedinci ve son bölümde “Din Eğitimi Sürecinde Din Eğitimcisinin Etik Dışı Davranışlarının Normatif Etik Açısından Değerlendirilmesi”. Bu kitap, Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde öğrenim gören öğrencilerin katılımıyla şekillenen nitel bir araştırmayı da içermektedir. Bahsedilen araştırma ile din eğitimi sürecinde yaşanan olay ve olgulardan hareket edilmiştir. Yazarın bu araştırma bulguları neticesinde din eğitiminde mesleki etik inşa etme çabası dikkat çekicidir.","PeriodicalId":477423,"journal":{"name":"Marifetname","volume":"96 18","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138985094","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}