Yüksek Öğretime Geçiş Sınavında Çıkan DKAB Sorularının Ortaöğretim DKAB Öğretim Programı Çerçevesinde Analizi

Türkiye’de üniversitelere merkezi sınav sistemi ile girilmektedir. Bu sınavlarda matematik, Türk dili ve edebiyatı, coğrafya, fizik gibi birçok dersten sorular üniversite adaylarına yöneltilmektedir. 2013 yılında üniversite sınavlarında din kültürü ve ahlak bilgisi (DKAB) dersinden de soru sorulmaya başlanmıştır. Yükseköğretim kurumları sınavı adı altında dil sınavı hariç iki sınav yapılmaktadır. Bu sınavlar Temel Yeterlik Testi (TYT) ile Alan Yeterlik Testi (AYT) sınavlarıdır. TYT’de DKAB dersinden 5 soru çıkmaktadır. AYT’de ise DKAB dersinden 6 soru çıkmaktadır. Üniversite sınavında toplamda yılda 11 soru sorulmaktadır. Üniversite sınavlarında DKAB derslerinden soru sorulması gayr-i müslim öğrencilerin muafiyetleri ve mezhep farklılıkları nedeniyle çeşitli tartışmalara neden olmuştur. DKAB dersi yaklaşık yarım asra dayanan tecrübesi ile Türkiye’de zorunlu olarak ilkokul dördüncü sınıftan itibaren on ikinci sınıfa kadar haftada iki saat okutulmaktadır. DKAB dersi amacı, içeriği, mecburiyeti gibi birçok açıdan hem ulusal hem de uluslararası düzeyde tartışılmış ve tartışılmaya da devam etmektedir. Bu tür tartışmalar ortaöğretim DKAB öğretim programının kendini geliştirmesine ve ortaya çıkan ihtiyaçlara cevap üretebilmesine imkân tanımaktadır. Bu çalışmada ise üniversite sınavlarında çıkan DKAB sorularını çeşitli yönleriyle analiz ederek DKAB dersi ile ilgili tartışmalara katkıda bulunmak amaçlanmıştır. Bu araştırmada dersin felsefesi ve yaklaşımı; öğretim programlarından, ders kitaplarından, öğretmen yetiştirme politikalarından okunabileceği gibi üniversite sınavlarına yansımasından da okunabileceği varsayımıyla hareket edilmiştir. Çünkü üniversite sınavında aday Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) tarafından belirlenen öğretim programlarındaki kazanım ve açıklamalardan sorumlu olmaktadır. Bu çerçevede araştırmanın problem cümlesi “Üniversite sınavlarındaki DKAB soruları ile ortaöğretim DKAB öğretim programı arasında nasıl bir ilişki vardır?” şeklinde belirlenmiştir. Araştırma nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması desenine göre tasarlanmıştır. Ortaöğretim DKAB öğretim programının YKS sorularına yansıması bir durum olarak belirlenmiş, bu çerçevede analizler yapılmıştır. Araştırmanın kapsama alınan soruları ise 2019 ila 2022 yılları arasında çıkan 44 DKAB ders sorusu oluşturmaktadır. Veri analiz sürecinde şu adımlar sırayla takip edilmiştir. Öncelikle sorular araştırmacılar tarafından birkaç kez okunmuş ve birbirlerinden habersiz bir şekilde sınıf, ünite, amaç ve YBT dağılımları yapılmıştır. Sonrasında araştırmacılar bir araya gelerek bu dağılımlar karşılaştırılmıştır. Mutabık kalınarak dağılımlara son şekli verilmiştir. Sonrasında soruların özellikleri sayısallaştırılarak SPSS programına aktarılmış ve frekans ve yüzde analizleri gerçekleştirilmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre TYT’deki DKAB soruları sınıflara göre orantısız dağılmaktadır. Ancak AYT’deki soruların sınıflara göre normal dağılmaktadır. Ortaöğretim DKAB öğretim programındaki iki ünite hariç tüm ünitelerden soru çıkmıştır. Bu sonuç soruların ortaöğretim DKAB öğretim programını kapsadığı şeklinde değerlendirilebilir. Sorular programın amaçlarına göre incelendiğinde ise bir amaç cümlesi haricinde diğer amaç cümlelerinden sorular sorulmuştur. Soruların programın amaç ve içeriğini kapsadığı şeklinde değerlendirme yapılabilir. TYT ve AYT sorularının programın amaçlarının gerisinde kaldığı söylenebilir. Yenilenmiş Bloom taksonomisine göre yapılan tasniflerde ise sorularının neredeyse tamamı kavramsal ve olgusal bilgi boyutları ile eşleştirilmiştir. Bunun yanı sıra soruların yaklaşık %95’inin hatırlama ve anlama basamağından sorulması da manidardır. Zira bu basamaklar en birincil basamaklardır ve uzun süreli bellekten sorunun hatırlanmasını ve anlam çıkarmayı amaçlamaktadır. PISA ve TIMSS gibi uluslararası sınavlar üst düzey bilişsel becerilere değer verirken, Türkiye'deki YKS gibi ulusal sınavlar da mevcut yapılarıyla hâlâ klasik içeriğe sahip ve ezber bilgiye öncelik vermesi kabul edilebilir bir durum değildir.