STACHYS RUPESTRIS (LAMIACEAE)’İN UÇUCU YAĞ BİLEŞİMİ VE ANTİMİKROBİYAL ETKİLERİ

Stachys cinsi (Lamiaceae) dunya uzerinde tanimlanmis yaklasik 300 turle genis bir yayilis gosterirken, bu cins ulkemizde %48 endemizm oraniyla 91 tur ve 116 taksa ile temsil edilmektedir. Anadolu’da “Deli adacayi” veya “Dag cayi” isimleriyle bilinen Stachys turleri sahip oldugu antibakteriyel, antienflamatuvar, antipiretik, antioksidan ve sitotoksik etkilerinden dolayi, halk arasinda cilt hastaliklari, ulser, kanser, solunum rahatsizliklari ve bobrek hastaliklarinda kullanilmaktadir. Yapilan calismalarda sekonder metabolitlerinin genellikle iridoit ve flavon glikozitleri ile diterpenler ve ucucu yaglar oldugu ortaya konmustur. Calismamizda Mersin ve civari icin endemik olan Stachys rupestris Montbret et Aucher ex Benth.’in cicekli toprak ustu kisimlarindan hidrodistilasyon ile elde edilen ucucu yagin kompozisyonu gaz kromatografisi/alev iyonlasma dedektoru ve gaz kromatografisi/kutle spektrometresi ile ortaya konmustur,  Ana bilesenler a-pinen (%14.4), tetradekanoik asit (%10.3) ve β-karyofillen (%5.3) olarak saptanmistir. Ucucu yagin patojen bakteri ve maya turlerine karsi antimikrobiyal ozellikleri “Klinik ve Laboratuvar Standartlari Enstitusu”nun yayimladigi CLSI M27-A2 ve M7-A7 protokolleri uyarinca mikrodilusyon duyarlilik testleri ile ortaya konmustur. Yagin bakterilere kiyasla test edilen Candida turlerine karsi daha etkili oldugu gorulmus, Candida parapsilosis , C. zeylanoides ve C. krusei ’yi 31,25 µg/mL, C. zeylanoides ’i ise 15,0 µg/mL konsantrasyonda (MIK) inhibe ettigi belirlenmistir.