Взаємодія діалектних та літературних назв речей хатнього вжитку в українських східнослобожанських говірках

Peculiar Features of Names of Household Objects in the Ukrainian Eastern Slobodian Dialects This article presents an analysis of vocabulary of household objects in the Ukrainian Eastern Slobodian dialects. The area of vocabulary under discussion attracts the attention of researchers owing to its connection with material culture: it reflects human daily needs, social and economic living conditions and inter-ethnic contacts. Research on peculiarities of lexical composition of the local dialects in question remains relevant. The Eastern Slobodian dialects have emerged relatively recently and have been hardly investigated at all, which is why they are of great scholarly interest and require complex study. Special features of this dialectal system stem mainly from the fact that the area is unevenly populated by immigrants from different regions of Ukraine and Russia. The study presented in this article determined the quantitative composition of dialectal material and the functional role of particular lexical items under scrutiny; it also involved their lexical and semantic analysis. Considerable attention has been paid to tracking semantic parallels and differences between the dialects in focus and other dialectal continuums of the Ukrainian language, both the adjacent and more distant ones. In order to examine the interaction between the literary language and the Eastern Slobodian dialects, the lexical units on the record were compared with the national lexicon. The analysis revealed that most names of household objects found in the Eastern Slobodian dialects are in common general use, which indicates the influence of standard speech on the dialects under consideration. Szczegolne cechy nazw przedmiotow uzytku domowego w ukrainskich gwarach wschodnioslobodzkich Niniejszy artykul przedstawia analize slownictwa dotyczącego nazw przedmiotow uzytku domowego w ukrainskich gwarach wschodnioslobodzkich. Slownictwo z tego zakresu przyciąga uwage badaczy ze wzgledu na związek z kulturą materialną: mozna w nim dostrzec codzienne ludzkie potrzeby, spoleczne i ekonomiczne warunki zycia i kontakty miedzyetniczne. Badania nad szczegolnymi cechami zasobu leksykalnego omawianych gwar są jak najbardziej uzasadnione. Gwary wschodnioslobodzkie uksztaltowaly sie stosunkowo niedawno i są nadal slabo zbadane, co sprawia, ze są niezmiernie interesujące pod wzgledem jezykoznawczym i wymagają kompleksowych badan. W tym przypadku szczegolne cechy systemu gwarowego wynikają glownie z faktu, ze omawiany obszar jest nierownomiernie zasiedlony przez ludnośc naplywową, pochodzącą z roznych regionow Ukrainy i Rosji. Podczas badania materialu ustalono jego sklad ilościowy i funkcje poszczegolnych skladających sie nan leksemow oraz przeprowadzono ich analize leksykalną i semantyczną. Szczegolną uwage zwrocono na prześledzenie podobienstw i roznic semantycznych miedzy badanymi gwarami a sąsiednimi lub bardziej odleglymi kontinuami dialektalnymi jezyka ukrainskiego. Aby ustalic interakcje pomiedzy omawianymi gwarami a jezykiem literackim, badane jednostki leksykalne porownano z ich ogolnoukrainskimi odpowiednikami. Analiza wykazala, ze wiekszośc nazw przedmiotow uzytku domowego wystepujących w gwarach wschodnioslobodzkich nalezy do powszechnie uzywanego slownictwa, co wskazuje na wplyw jezyka standardowego na badane gwary.