Değişen Otoriteler: Sünnî ve Şiî Halkalarda Müşterek Nakledilen Bir Rivayetin İncelemesi

Değişen Otoriteler: Sünnî ve Şiî Halkalarda Müşterek Nakledilen Bir Rivayetin İncelemesi Öz Ehl-i sünnet ve Şîa’nın hadis literatüründeki müşterek rivayetlerin isnad ve metinleri hadis tarihinin erken dönemlerine dair bilgi sunan önemli bir kaynaktır. Bu makalede konu edilen ve metni anlamlı değişiklikler içeren “İslam’ın aslı namaz, fer‘i zekat, zirvesi Allah yolunda cihattır” hadisi, söz konusu özelliklere sahip müşterek rivayetlerdendir. Nitekim bu hadis Sünnî literatürde Allah Resûlü ve Muâz b. Cebel, Şiî kaynaklarda ise Muhammed el-Bâkır ve Cafer es-Sâdık’ın ashâbıyla yaptığı konuşmalar sırasında nakledilir. Rivayete konu olan otoritelerin ve kişilerin rollerindeki değişimin nasıl meydana geldiğini tespit etmek amacıyla, ilk olarak hadisin Şiî isnad ve metinleri hakkında bilgi verilmiş, özellikle râvilerin Ehl-i hadis halkalarıyla irtibatlı olup olmadığı belirlenmiştir. Ardından Sünnî literatürdeki isnad ve metinlere işaret edilmiş, bunları nakleden râvilerin Şiî ders meclisleriyle olan bağlantılarına ve Şiî görüşleri benimseyip benimsemediklerine bakılmıştır. Böylece rivayetin bir ekolün ders halkasından diğerine ne zaman, nerede ve hangi râviler vasıtasıyla intikal ettiği, ayrıca metin farklılıklarının hangi gerekçelerle meydana geldiği tespit edilmiştir.