[An Innovative Combination in the Combat Against Trypanosoma cruzi: The Synergistic Effect of Benznidazole and Essential Oil Components].

Chagas hastalığı, protozoan bir parazit olan Trypanosoma cruzi'nin neden olduğu bulaşıcı bir hastalık olup ihmal edilen tropikal hastalıkların başında gelmektedir. Dünya çapında yaklaşık 6-7 milyon insanın T.cruzi ile enfekte olduğu ve her yıl yaklaşık 12000 kişinin bu hastalık nedeniyle öldüğü tahmin edilmektedir. Chagas hastalığı, ülkemizde hastalığı taşıyan vektörlerin bulunmaması nedeniyle doğal yolla bulaşmamaktadır. Ancak endemik bölgelere yapılan turistik veya ticari seyahatlerle bu bölgelerden ülkemize gerçekleşen göç hareketleri, hastalığın ülkemizde görülme olasılığını artırmaktadır. T.cruzi'nin neden olduğu Chagas hastalığının tedavisinde benznidazol (BENZ) ve nifurtimoks olmak üzere sadece iki ilaç kullanılmaktadır. Bu ilaçların, sadece akut veya erken enfeksiyon evrelerinde etkili olmaları, kullanımları sırasında yan etkilerinin olması ve parazitin bu ilaçların etkinliğine karşı direnç geliştirmesi gibi bazı dezavantajları bulunmaktadır. Bu nedenle, Chagas hastalığını tedavi etmek için yeni, güvenli ve etkili tedavi alternatiflerinin belirlenmesi gerekmektedir. Bu çalışmada, alfa-pinen, isoborneol, karvakrol, kumarin ve öjenol gibi uçucu yağ bileşenleri (UYB)'nin T.cruzi'ye karşı etkinliği, sitotoksisitesi ve BENZ ile kombinasyonunun araştırılması amaçlanmıştır. Bu çalışmada, T.cruzi ATCC 50825 referans suşu kullanılmıştır. Referans ilaç olarak BENZ; UYB olarak ise alfa-pinen, isoborneol, karvakrol, kumarin ve öjenol seçilmiştir. Sitotoksik aktivite çalışmalarında L929 fare fibroblast hücre hattı kullanılmıştır. Antitripanozomal ve sitotoksik aktivite çalışmaları sıvı mikrodilüsyon yöntemiyle, benznidazol ve UYB'ler arasındaki etkileşimler ise dama tahtası (checkerboard) yöntemiyle belirlenmiştir. UYB'lerin ve BENZ'in fibroblast hücrelerine karşı sitotoksik etkinliklerini ifade eden IC50 değerleri 24, 48 ve 72. saatlerde, sırasıyla, alfa-pinen için 26.68- 20.79 µg/mL, isoborneol için 128.7-73.63 µg/mL, karvakrol için 4.56-2.49 µg/mL, kumarin için 169.3- 108.6 µg/mL, öjenol için 6.04-1.65 µg/mL ve BENZ için ise 1011-806.9 µg/mL aralığında saptanmıştır. UYB'lerin ve BENZ'in antitripanozomal aktivitelerini ifade eden IC50 değerleri 48. saatte aynı sırayla, 11.8 µg/mL, 114.6 µg/mL, 3.9 µg/mL, 268.6 µg/mL, 19.5 µg/mL ve 11.7 µg/mL olarak tespit edilmiştir. En etkili UYB'nin karvakrol, alfa-pinen ve öjenol olduğu ve özellikle karvakrol ve alfa-pinenin referans ilaç BENZ ile kıyaslanabilir olduğu saptanmıştır. Selektif indeks (SI) değerleri hesaplandığında BENZ ve alfapinenin seçici etkinliğinin yüksek (SI > 1), diğer UYB'lerin ise seçici etkinliğinin düşük olduğu gözlenmiştir (SI< 1). Buna karşılık UYB'ler ile BENZ kombinasyonlarının tamamında sinerjik etkileşimler tespit edilmiştir. T.cruzi'de görülen ilaç direncinin mekanizması henüz anlaşılmış değildir. Çoklu biyolojik etkilere sahip doğal bileşikler, yeni ilaç formülasyonları ve yeni kombinasyonlar, ilaç direncinin üstesinden gelme çabalarına destek olabilir. Bu stratejiler içinde çeşitli mikroorganizmalara karşı biyolojik aktiviteleri gösterilmiş olan UYB'ler iyi birer alternatif oluşturabilir. UYB'lerin güçlü antitripanozomal etkinlikleri yanında BENZ ile sinerjik etkileşim göstermesinin; yeni nesil ilaç kombinasyonlarının tasarlanması, yan etkilerin azaltılması ve direnç gelişiminin önlenmesi adına literatürdeki önemli boşlukları doldurabileceği ve gelecek çalışmalara yön verebileceği düşünülmektedir.