Zasada modelowania a conditio humana wychowanka

Proces wychowania to szczególne spotkanie wychowawcy i wychowanka, którego – zdaniem W. Okonia – „celem jest wywoływanie zamierzonych zmian w osobowości wychowanka”. Jest to proces złożony, a jego wyniki kształtują się pod wpływem wielu czynników: świadomego i celowego oddziaływania odpowiedzialnych za wychowanie osób i instytucji, odpowiednio zorganizowanego sytemu wychowania oraz wysiłków jednostki nad kształtowaniem własnej osobowości. Niniejszy artykuł poświęcony jest zagadnieniu wychowania przez modelowanie, czyli metodę przykładu. Zasady, rozumiane jako normy postępowania, stosowane są w celu osiągnięcia efektywności podjętego działania. Skoro przyjmujemy konieczność aktywności wychowawcy i wychowanka w ramach realizacji procesu wychowania, to właśnie wykorzystanie z modelowania jawi się jako szczególnie przydatne. Istota modelowania polega bowiem na uruchomieniu mechanizmu identyfikacji wychowanków z określonym modelem, którym może być wychowawca, pozytywny bohater powieści, programu telewizyjnego czy sztuki teatralnej. Można odnieść wrażenie, że modelowanie zwłaszcza poprzez dawanie przez wychowawcę osobistego przykładu jako istotny czynnik oddziaływania wychowawczego zostało nieco zapomniane. W artykule przypomniano zatem ideę przykładu w procesie wychowania, zagadnienie kształtowania sumienia pedagoga i zasadność samooceny.