Łańcuchy wartości w przemyśle surowcowym – przykład cobalt value chain

Globalny rozwój elektromobilności oraz innowacyjności życia stają się obecnie coraz bardziej widoczne. Bezpośrednią implikacją takiego stanu rzeczy jest wzrost popytu na nowoczesne produkty i usługi, ich komponenty i tym samym na surowce niezbędne do ich wytworzenia (np. kobalt, lit, metale ziem rzadkich). Raw materials w U nii Europejskiej (EU ) związane z sektorami strategicznymi: energia odnawialna, mobilność elektryczna, przemysł obronny i lotniczy, czy też technologie cyfrowe, wykazują bardzo silne uzależnienie od importu w całym łańcuchu wartości. W przypadku 11 z 30 tzw. surowców krytycznych (CR M), niezbędnych do przeprowadzenia transformacji energetycznej, zależność UE od importu przekracza już teraz 85 procent. Globalne łańcuchy dostaw, które już wcześniej były napięte, ucierpiały jeszcze bardziej w wyniku pandemii CO VID -19 oraz zaognionych sytuacji geopolitycznych, co doprowadziło do jeszcze większych niedoborów krytycznych surowców w E uropie i sprawiło, że branża stoi przed wyzwaniami związanymi z zabezpieczeniem dostępu do zasobów. Implikacją tego faktu było przyjęcie we wrześniu 2023 r. przez Parlament Europejski stanowiska w sprawie prawodawstwa dotyczącego surowców krytycznych, w którym wezwał UE do zwiększenia swoich mocy przerobowych w całym łańcuchu wartości i umożliwienia wytworzenia co najmniej 40% rocznego zużycia surowców strategicznych do 2030 roku. Rosnące znaczenie w procesie przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną przypisuje się kobaltowi (Co), który jest niezbędnym komponentem zarówno przy produkcji pojazdów elektrycznych (EV), stacjonarnych magazynów energii, czy też w rozwijających się sektorach: energii wiatrowej, systemach ogniw paliwowych i technologii magazynowania wodoru, robotyki, pojazdów bezzałogowych (dronów), druku 3D, jak również technologii cyfrowych. Zabezpieczenie dostaw tego surowca ma kluczowe znaczenie dla odporności gospodarczej Unii Europejskiej, jej przewagi technologicznej i strategicznej autonomii. Celem artykułu jest przedstawienie i analiza koncepcji łańcuchów wartości jako strategicznych modeli rozwoju długoterminowego i zapewnienia efektywności w zrównoważonym ujęciu. Według autorów, szczegółowa analiza łańcuchów wartości może pozwolić na określenie strategicznych kierunków działania i zidentyfikowanie ryzyk ich zaburzenia czy przerwania. Dla praktycznego wymiaru zaprezentowanych analiz przytoczono łańcuch wartości na przykładzie kobaltu oraz wskazano determinanty jego funkcjonowania na obecnym rynku wraz z perspektywami rozwoju.