“Iets hieroor het ons ongemaklik gestem”: die verband tussen “ontlaering” en die kolonialeske in onlangse Afrikaanse taal- en letterkundige diskoerse

Opsomming Die artikel ondersoek krities die artikulering van ’n begeerte na progressiewe verandering in die Afrikaanse taal- en letterkunde deur opkomende akademici. Twee sleutelontwikkelings het die afgelope paar jaar om so ’n begeerte vorm aangeneem, naamlik die Ontlaering-projek, wat op verskeie kongresse en spesiale uitgawes van vaktydskrifte uitgeloop het, en die Sitkamer-podsending, wat as ’n informele gespreksruimte oor Afrikaans en die Afrikaanse letterkunde dien. Die begrip kolonialeske word as kritiese leesbril ingespan. Kolonialeske verwys na ’n diskursiewe verskynsel waar akademici sonder historiese begronding in ’n vakgebied eksplisiet progressiewe ideale deur hulle intellektuele werk nastreef – en as gevolg van die gebrek aan kundigheid tot hoogs foutiewe gevolgtrekkings kom. Die verhouding tussen akademikus en die navorsingstradisie verteenwoordig gevolglik ’n vorm van kolonialisme. Deur te fokus op diskoerse wat deur lede van die Ontlaering-projek en die Sitkamer-podsending – waarvan die meerderheid lede by beide betrokke is – aangedryf word wys die artikel op die problematiek van opkomende Afrikaanse akademici wanneer hulle hulself aan kolonialeske kennisvorming, identiteitsvorming en netwerkvorming skuldig maak. Die artikel lewer sodoende ’n betoog vir ’n histories begronde, kritiese en nederige navorsingskultuur – waarsonder geen progressiewe transformasie bewerkstellig sal word nie. Trefwoorde: Afrikaans; akademiese diskoers; kolonialeske; ontlaering; ontlaering-projek; openbare intellektueel; pedagogie; Sitkamer-podsending; taalpolitiek; transformasie