Practical aspects of using Witepsol H15 in pharmaceutical compounding

Nowe substancje pomocnicze, zwiększają możliwości modyfikacji składu leku recepturowego, ich przykładem jest podłoże czopkowe Witepsol H15 zarejestrowane w 2018 roku jako alternatywa dotychczas stosowanego oleju kakaowego. Zastosowanie Witepsolu H15 wiąże się z koniecznością wyznaczenia współczynników wyparcia substancji leczniczych/pomocniczych niezbędnych do obliczenia optymalnej ilości podłoża czopkowego do sporządzenia określonej liczby czopków. Dotychczas stosowana w tym celu metoda klasyczna, oparta jest na pomiarach mas czopków sporządzonych na samym podłożu (placebo) oraz zawierających substancję leczniczą i wyznaczeniu współczynnika wyparcia przy użyciu wzoru obliczeniowego. Biorąc pod uwagę zróżnicowanie wartości współczynników wyparcia wynikające m.in. z rodzaju i stężenia substancji leczniczej/pomocniczej, metody i parametrów sporządzania, zasadnym jest wprowadzenie alternatywnej metody, opartej na pomiarach gęstości surowców farmaceutycznych wyznaczonych piknometrycznie. Wykonano badania gęstości podłoży, substancji leczniczych oraz wybranych preparatów gotowych metodą piknometrii helowej. W oparciu o ilorazy gęstości podłoża do substancji leczniczej/pomocniczej wyliczono współczynniki wyparcia. Łącznie badaniu poddano dwa podłoża: Witepsol H15 i Cacao oleum, 17 substancji leczniczych, 2 substancje pomocnicze i 8 produktów leczniczych. Wyniki zestawiono tabelarycznie, porównano z dostępnymi danymi literaturowymi i obliczono różnice procentowe. W celu uzupełnienia informacji dotyczących praktycznych aspektów stosowania Witepsolu H15 przeprowadzono szereg badań cech użytkowych podłoża, takich jak: kontrakcja, wrażliwość na czynniki procesowe, charakterystyka zmian zachodzących podczas ogrzewania i zestalania. Potwierdzono zdolność zmniejszania objętości podłoża podczas zestalania, co pozwala pacjentom łatwo wyjąć czopek z formy przed aplikacją. Średnia kontrakcja dla Witepsolu H15 wynosi 3,23% i jest ok. 3 krotnie większa w porównaniu do oleju kakaowego (1,13%). Przeprowadzono analizę zachowania ogrzanego do różnych temperatur Witepsolu H15 podczas schładzania i stwierdzono, że przegrzane podłoże krzepnąc wykazuje skokowy charakter zmian temperatury. Profil zmian temperatury prawidłowo upłynnionego podłoża jest przewidywalny i nie wykazuje dynamicznych zmian. Na podstawie danych DSC obliczono zawartość frakcji płynnej w Witepsolu H15. Podłoże wcześniej ogrzane do temp. 45 oC zawiera więcej składników ciekłych niż podłoże nieogrzewane. Implikacją praktyczną jest zalecenie nieprzegrzewania podłoża w celu uzyskania właściwego upłynnienia masy czopkowej, łatwego wypełnienia form i ograniczenia sedymentacji składników w czopkach. Wyniki przeprowadzonych badań potwierdzają przydatność stosowania piknometrii helowej do pomiaru gęstości substancji oraz podłoży czopkowych i na ich podstawie wyznaczenia współczynników wyparcia substancji leczniczych/ pomocniczych nie ujętych dotychczas w spisach. Metoda piknometrii helowej umożliwia kalkulację współczynnika wyparcia w sposób obiektywny, niezależny od wielu czynników, takich jak: zmienność podłoża, metoda sporządzania, parametry mieszania, zawartość substancji leczniczej/ pomocniczej, wielkość i stopień wypełnienia pojemnika miksera, warunki zestalania masy czopkowej. Uzyskane w ten sposób wartości współczynników wyparcia mogą być pomocne w praktyce recepturowej. Przy prawidłowym doborze parametrów mieszania, prowadzą do otrzymania optymalnej ilości upłynnionej masy czopkowej niezbędnej do wypełnienia form.