Wincenty Pol i jego dokonania twórcze w oglądzie Włodzimierza Spasowicza

W dniach 12 i 14 marca 1878 roku w Warszawie petersburski prawnik, krytyk literacki i historyk literatury Włodzimierz Spasowicz (1829–1906) wygłosił dwa odczyty, pod tytułem Wincenty Pol jako poeta. Odczyty te – zapowiedziane przez nieznanego autora w„Tygodniku Ilustrowanym” – zgromadziły licznych reprezentantów warszawskiego świata naukowo-literackiego. W artykule przybliżono istotę i specyfikę sądów, refleksji Spasowicza w odniesieniu do Wincentego Pola (1807–1872) i jego dokonań twórczych. Odczyty krytyka poświęcone Polowi zyskały różnorodne oceny i sądy. Za rzeczowe i obiektywne uznali je ci, którzy uważali autora Pieśni Janusza za gloryfikatora sarmatyzmu doby XVIII-wiecznej Rzeczypospolitej szlacheckiej, ze wszystkimi jego wadami i przywarami, za osobę legitymującą się brakiem głębszych podstaw pojmowania historii i nieumiejętnością przeniknięcia ducha XIX stulecia. Niektórzy z kolei uznali ocenę Spasowicza za tendencyjną i niesprawiedliwą, wskazując na wyjątkowe zalety osobiste Pola, takie jak wrażliwość, poczciwość duszy i serca oraz jego wierność tradycji w przywoływaniu obrazów z przeszłości.