Badania archeologiczne osady wczesnośredniowiecznej na stanowisku 41 w Horodysku z 1967 roku

Archeologiczne badania wykopaliskowe na stanowisku 41 we wsi Horodysko, gm. Leśniowice, pow. Chełm, zakończono w lipcu 1967 roku. Prowadził je mgr Zygmunt Ślusarski z ramienia ówczesnego Muzeum Okręgowego w Lublinie. Odkopano 8 jednostek badawczych o łącznej powierzchni 111 m2. Wykopaliska ujawniły łącznie 1066 artefaktów, w tym 925 szelągów. Na stanowisku natrafiono na pozostałości 3 półziemianek (I-III) i jednej jamy (jama 4). Jamy wyposażone były w urządzenia grzewcze - w jamie I zarejestrowano jedynie ślad paleniska, natomiast w dwóch pozostałych zachowały się pozostałości pieców. Stratygraficznie najstarszy jest dom III, młodszy dom II, a najmłodszy dom I. Brak śladów po słupach może świadczyć o tym, że były to konstrukcje zrębowe. Ceramika znaleziona na stanowisku została zbadana makroskopowo. Kryteria technologiczne, na których oparto badania to: materiał, technologia produkcji, tempery, ornamentyka i kolor wypalonej gliny. Wnioski z badań ceramiki doprowadziły do podziału materiału na pięć grup, datowanych odpowiednio na: IX-XI wiek (grupa I); XII-XIII wiek (grupy II i III); XIV-XVIII wiek (grupa IV) oraz materiał pradziejowy (grupa V). Większość artefaktów znalezionych w obiektach w obrębie dołów posłupowych lub w ich bezpośrednim sąsiedztwie datowana była na okres od IX do XIII wieku. Odkrycie w niewielkiej odległości od badanego stanowiska osady z IX-XI wieku (stanowisko 13), w skład której wchodziło 12 domów mieszkalnych, zarówno powierzchniowych, jak i zagłębionych, pozwala przypuszczać, że ta ostatnia mogła być wcześniejszą osadą mieszkańców stanowiska 41. Badania geomorfologiczne wykazały, że w tym mikroregionie pod koniec XI wieku wzrosła wilgotność klimatu, a co za tym idzie podniósł się poziom wód gruntowych. Zmiany klimatyczne mogły zmusić mieszkańców osady na stanowisku 13 do przeniesienia się na wyżej położone stanowisko 41.