Përkime leksikore dhe kuptimore midis rumanishtes dhe shqipes

Krishtërimi popullor ndër shqiptarët dhe rumunët po pret akoma hulumtime krahasuese sistematike. Një anë që meriton vëmendje ka të bëjë me vendin e shenjtëve në kulturën popullore të dy popujve, në kalendarin e tyre folklorik. Marrim si shembull rolin e mbrojtësit të ujkut që e ka Shën Martini - Sân (Sfânt(ul))1 Martin, Martini(i). Shqiptarët festojnë Shën Martinin më 11 dhe 12 nëntor. Rumunët e kremtojnë jo vetëm më 12-14 nëntor (Martinii de Toamnă “Martinët e vjeshtës”), por edhe në shkurt (më 1-3, Martinii de Iarnă “Martinët e dimrit”) dhe në verë (22 gusht Martinul “Martini”)2. Tek rumunët, jo vetëm Sfântul Martin (ose Martinul), por edhe Sfântul Filip, me të cilin është afër në kalendar, del si mbrojtës i ujkut; besimet lidhur me të dy shenjtërit janë të njëjta dhe të ngjashme me ato të shqiptarëve lidhur me Shën Martinin3. Në çerekun e fundit të shekullit XIX, B.P. Hasdeu u ka dërguar mësuesve të fshatrave një pyetësor të pasur, me 206 pyetje (Chestionarul Hasdeu) me qëllim të njohë visarin gjuhësor dhe besimet dhe doket e popullit dhe të hartojë një fjalor sa më të plotë të gjuhës rumune.