27 Numaralı Galata Şer'iyye Sicili

Asırlar boyunca geniş bir coğrafyaya hükmeden ve hükmü altında zengin bir etnik yapı barındıran Osmanlı Devleti’ne dair olaylar ve olgular günümüze intikal eden arşiv kaynaklarından yararlanarak tespit edebilmekteyiz. Zengin arşiv kaynakları içerisinde yer alan şer‘iyye sicillerinin incelenmesiyle sosyal ve kültürel, idarî, hukukî ve iktisadî alanlarındaki pek çok bilgiye ulaşabilmekteyiz. Mahkeme kaydı dediğimiz bu siciller hukukun nasıl uygulandığı ve İslam hukuku ile şer‘i hukukun değerlendirmesinin yapılabileceği önemli bir kaynak olduğunu görebilmekteyiz. Muhtelif konulara sahip olan bu siciller Osmanlı tarihi için mihenk taşı olduğunu söyleyebiliriz. Bu çalışmada 27 numaralı Galata şer‘iyye sicili tanıtmakla birlikte aynı zamanda defterin nasıl incelendiği ve defterin bulunduğu H.1013-1014 (M. 1604-1605) tarihli dönemin sosyo-ekonomik hayatına dair değerlendirmeler yer almaktadır. Defterin incelenmesini kolaylaştırmak adına iki bölüme ayırarak değerlendirmeler yapıldı. Defterin ilk bölümü kadı tarafından ele alınan satış, borç, alacak-verecek, rehin, muhalefat, vakıf, ortaklık, köle, gümrük, suç, aile ve miras gibi davaların yer aldığı hükümleri barındırmaktadır. Bu kısım da Osmanlı tebaasının günlük yaşamını, uğraşını, sorunlarını ve sorunlar karşısında çözüm arayışlarını görebilmekteyiz. İkinci bölümde ise merkezden kadıya gönderilen ferman, berat, buyruldu, tezkire, temessük ve arz-hal gibi belgelerin değerlendirmeleri bulunmaktadır. Bu kısımda merkez ile taşra arasındaki iletişimi görmekteyiz. Merkezden kadıya gönderilen ve deftere kaydedilen belgelerde merkeze iletilen şikayetler ve talepler, devlet memurunun görevlendirilmesi, vergilerinin ödendiğine dair belgeler yer almıştır.