Dünün Dünyası Çerçevesinde Niteliksiz Adam: Toplumsal Panorama

Stefan Zweig’ın Dünün Dünyası yapıtında, ağırlıklı olarak 19. yüzyılın son çeyreğini ve 20. yüzyılın ilk yarısını kapsayan, Viyana ve Avusturya’daki yaşamın farklı boyutlarına dair bir panorama aktarılmaktadır. Buna paralel olarak, Robert Musil’in tamamlanmamış Niteliksiz Adam yapıtında da Viyana ve “İmpkralya/ Kakanya” adı altında Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’na dair, 20. yüzyılın ilk çeyreğini aşan bir zamanı kapsayan toplumsal veriler yer almaktadır. Her iki yazar da sadece imparatorluğun değil, aynı zamanda toplumun da bir dönüşüm içerisinde olduğunun farkındadır. İmparatorluk ve toplum, çöküş ile baş başadır; ancak buna direnmektedir. Görece uzun bir zaman boyunca refah ve sanat ile anılmış olan Viyana ve barındırdığı topluluk, bir noktadan sonra psikanalizle yüzleşmektedir. Bu çalışmada, Robert Musil’in Niteliksiz Adam romanında çizdiği toplumsal manzara, Stefan Zweig’ın Dünün Dünyası anıları kapsamında irdelenmektedir. Birinci Dünya Savaşı öncesi, esnası ve sonrasının yanı sıra İkinci Dünya Savaşı öncesini kapsayacak bir zaman özelinde, Almanca konuşan (deutschsprachig) toplumun anılan yapıtlar üzerinden sosyal analizi yapılmaktadır. Çalışmanın amacı, değişim ve dönüşümüyle tanınan çalkantılı bir dönemin toplumsal panoramasını, söz konusu çalkantıların bire bir etkilediği iki isim ve iki birincil kaynak üzerinden ortaya koymaktır.