The Issue of Ruling With Allah's Provisions: In Specific to the 44th, 45th and 47th Verses of Surah al-Maida

Mâide suresi 44, 45 ve 47. ayetlerin sonunda umum sîgasıyla “Allah’ın indirdikleriyle hükmetmeyenlerin kâfirler, zâlimler ve fâsıklar” olarak nitelendiği görülmektedir. Özellikle surenin 44. ayetinde Allah’ın indirdikleriyle hükmetmeyenlerin kafirlikle nitelenmiş olması erken dönemden beri tartışma konusu olmuştur. Bu kapsama kimlerin girdiği, ayetin muhatabının kimler olduğu, buradaki küfrün Allah’ı inkar ve dinden çıkma şeklindeki küfür mü yoksa bundan farklı bir küfür mü olduğu konularında müfessirlerce birçok değişik görüş dile getirilmiştir. Bu konuya dair müfessirlerin tartışmalarının genelde ayetin kimleri kapsadığı ve küfür (dinden çıkma) konusu üzerine yoğunlaştığı görülmektedir. Bu makalede ilgili ayetler ile kastedilenlerin kimler olduğuna dair müfessirlerin görüşleri aktarılmış, bunun yanında ayetlerin fıkıh usulündeki lafzî delalet çeşitleri temelinde ifade ettiği hükümler tespit edilmeye çalışılmıştır. İlgili ayetlerin nüzulüne ilişkin bilgiler her ne kadar bu ayetlerin Yahûdiler hakkında nazil olduğunu gösterse bile, bu durum ayetin kapsamının sadece onlarla sınırlı olmasını gerektirmemektedir. Zira istinbat kurallarına göre bir hükmün konulmasında sebebin hususi oluşu, hükmün umumîliğine engel değildir. Bu nedenle bu ayetlerin ifade ettiği manalar ortaya konulurken sadece sebebi nüzule dayalı dar yorumlamalardan kaçınılarak daha geniş bir çerçevede ele alınıp değerlendirilmesi, doğru sonuca ulaşma açısından daha isabetli olacaktır. Örneğin bu ayetlere delalet türleri açısından yaklaşıldığında, hukukun üstünlüğü, devlet başkanının yetkilerinin sınırlı olduğu, kanun önünde eşitlik ve kimsenin kanun nazarında ayrıcalıklı olmadığı gibi İslam hukukunun temel ilke ve prensiplerine işaret edildiği de ortaya çıkmaktadır. Bu şekilde bir yaklaşım, gaî açıdan (makâsıd açısından) da önemli olup, böylece Şâri’in bu ayetler çerçevesinde gözettiği maslahatlar da daha geniş çerçevede ortaya çıkarılmış olmaktadır.