O dwóch pobytach Stanisława Wyspiańskiego na Łemkowszczyźnie

O dwóch pobytach Stanisława Wyspiańskiego na Łemkowszczyźnie Twórczość Stanisława Wyspiańskiego tradycyjnie wiązana jest z Młodą Polską, przynależąc aksjologicznie do świata kultury zachodniej oraz chrześcijaństwa łacińskiego. Mimo to Artysta od wczesnej młodości żywo interesował się Kresami Rzeczypospolitej, a także kulturą artystyczną chrześcijaństwa wschodniego. Znajomość tej problematyki przyniosła Wyspiańskiemu indywidualna wycieczka do Lwowa i okolic, którą odbył w sierpniu 1887 roku. W dwa lata później, nieoczekiwanie i raczej przypadkowo, Artysta, wraz z Józefem Mehofferem, znalazł się w łemkowskiej wsi Królowa Ruska (dzisiaj Królowa Górna), gdzie w ciągu dwudniowego pobytu rysunkowo i opisowo zinwentaryzował siedemnastowieczne wyposażenie artystyczne wnętrza miejscowej cerkwi, ponadto odbył naradę z Łemkami oraz księdzem greckokatolickim na temat projektu nowego ikonostasu do świątyni. Drugi z pobytów Wyspiańskiego na Łemkowszczyźnie miał miejsce w lecie 1901 roku, kiedy to Artysta wraz z rodziną mieszkał przez pięć tygodni w łemkowskim Desznie, opodal Rymanowa-Zdroju, w nieistniejącym dziś domu dla kuracjuszy. Badania terenowe, które przeprowadził autor artykułu, pozwoliły nie tylko zweryfikować dotychczasowe domysły w kwestii miejsca, gdzie Wyspiańscy zamieszkiwali w 1901 roku, ale też zebrać przekonujący materiał faktograficzny, na podstawie którego można dziś o tych kwestiach wnioskować w sposób pewny.