T.I. SCHMIDT'S DOCUMENTARY STORY «VREMYA, LYUDI I SUDBY «DOMA NA NABEREZHNOY» - A SOURCE FOR STUDYING THE HISTORY OF STALINIST REPRESSIONS

Мақалада адамзат тарихының баса талқыланатын мәселелерінің бірі, кеңестік тарихтың айрықша күрделі кезеңі - сталиндік қуғын-сүргін қарастырылған. Бұрын тыйым салынған, құпия болып келген құжаттардың жария етіліп, қол жетімді болуы тақырыпты барынша тиянақты зерттеуге мүмкіндік берді. Сонымен қатар қазіргі таңда зерттеудегі жаңа ұстанымдарға сәйкес архивтік деректермен қоса қуғын-сүргін тарихын зерттеуге қатысты бұрын субъективті мәселелер ретінде назарға алынбаған жеке адамдар мен тұлғалардың берген куәліктері тәрізді деректемелер аса маңызға ие болуда. Авторлардың Т.И. Шмидттің «Время, люди и судьбы «Дома на набережной» атты деректі повесін зерттеу нысаны етіп алуы да осы олқылықтың орнын толтыру мақсатынан туындайды. Авторлар Кеңес Одағының көрнекті партия-кеңес қызметкерлерінің, үкімет мүшелерінің саяси қуғын-сүргінге ұшырауының себептерін партиялық және мемлекеттік биліктің жоғары органдарының құжаттарына негіздей отырып көрсеткен. Қатал тағдырды басынан кешкендер мен оның куәгерлерінің естеліктері мен хаттарын, жазбаларын талдау арқылы сталиндік қуғын-сүргін саясатының адамзат тарихындағы қасіреті мен салдары ашылған. Кітаптағы материалдардың кеңдігі мен архивтік құжаттардың түпнұсқалығының қуғын-сүргін тарихы туралы шындықты қалпына келтірудегі үлесі айқындалып, объективті баға берілген. Түйін сөздер: саяси қуғын-сүргін, «Жағалаудағы үй», лагерь, балалар үйі, жер аудару, түрме В статье рассматривается один из наиболее обсуждаемых проблем истории человечества, особо противоречивых периодов советской истории - сталинские репрессии. Легализация ранее запрещенных, засекреченных документов, а также доступ к обработке их, позволили более детально изучить тему. Следует отметить, что сегодня в соответствии нового подхода исследования, наряду с архивными данными, большое значение приобретают по истории репресий такие реквизиты как личные свидетельства физических лиц, которые ранее не принимались во внимание как субъективные позиции. Выбор авторами документальной повести Т.И. Шмидта «Время, люди и судьбы «Дома на набережной» вытекает с позиции восполнения цели данного пробела. На основе официальных документов высших органов партийной и государственной власти авторами выявлены причины политических репрессий членов правительства и видных партийно- советских работников Советского Союза. Анализируя воспоминания, письма, записи тех свидетелей, которые пережили жестокую судьбу, раскрываются ужасы и последствия политики сталинской репрессий. Широта материалов, содержащихся в книге, и подлинность архивных документов определяют вклад в восстановление истины об истории репрессий, дана объективная оценка. Ключевые слова: политические репрессии, «Дом на набережной», лагерь, детский дом, ссылка, тюрьма This article deals with one of the most discussable problems of human history and a especially controversial period of soviet history: Stalin's repression. The legalization of previously prohibited, secret documents, as well as access to their processing, allowed for a more detailed study of the issue. It should be noted nowadays according to the new research approach, along with archival data, such requisites as personal testimonies of individuals, which previously were not taken into account as subjective positions, take on great importance on the history of repressions. The authors choose documentary story of T.I. Schmid's «Vremya, lyudi i sudby «Doma na naberezhnoy» as an object of study is also aimed at filling this gap. On the basis of official documents of the supreme authorities of party and state power the authors have identified the causes of political repression of members of the government and prominent party and Soviet workers of the Soviet Union. By an analysis of the memoirs, letters, and writings of those eyewitnesses who survived the cruel fate, the horrors and consequences of Stalin's repression policy are revealed. The breadth of materials in the book and the authenticity of archival documents determine the contribution to the restoration of the truth about the history of repression, an objective appraisal is given. Keywords: political repression, «Doma na naberezhnoy», prison camp, orphanage, exile, prison.