КӨКШЕТАУ БАУРАЙЫНДАҒЫ МЕГАЛИТИКАЛЫҚ СӘУЛЕТТІҢ ЖАҢА ЕСКЕРТКІШІ

Данная статья выполнена в рамках реализации проекта по теме AP13068420 «Памятники мегалитической архитектуры эпохи бронзы в Бурабае». В статье приводятся сведения о новом типе археологических памятников, обнаруженном и исследованном на территории Республики Казахстан, в Бурабайском районе Акмолинской области. Памятник можно отнести к категории мегалитических сооружений. Он представляет собой комплекс состоящий из нескольких архитектурных элементов: двух длинных стен сложенных из крупных обработанных гранитных валунов, насыпной террасы с выровненной площадкой и длинным пандусом, внешней площадки, каменных стел, горных выработок и мастерской. Основными объектами являются две стены, которые вписаны в ландшафт. Для возведения стен использовались гранитные выходы скал, которые обрабатывались на месте. На одном из крупных валунов у подножия кладки, под площадкой террасы имеется барельеф в виде быка, а несколько восточнее в стене имеется проход выложенный в виде ступеней и идущий от внешнего участка на центральную площадку террасы. Судя по степени разрушения кладки стен, имеющихся аналогий планиграфии, строительных и архитектурных приемов, количеству трудозатрат, наличию рядом поселения и крупного могильника эпохи бронзы, памятник может датироваться этим периодом. Ключевые слова: мегалиты, архитектура, памятник археологии, каменная кладка, стена, пандус, открытая терраса Бұл мақала AP13068420 «Памятники мегалитической архитектуры эпохи бронзы в Бурабае» жобасын іске асыру аясында әзірленді. Мақалада Қазақстан Республикасының аумағында, Ақмола облысының Бурабай ауданында табылған және зерттелген археологиялық ескерткіштердің жаңа түрі туралы мәліметтер келтіріледі. Ескерткішті мегалитикалық құрылыстар санатына жатқызуға болады. Ол ірі өңделген гранит тастардан тұратын екі ұзын қабырға, тегістелген алаңы мен ұзын пандусы бар құйылған бастырма (терраса), сыртқы алаң, бітіктас, тау-кен қазбасы мен шеберхана сынды бірнеше сәулет элементтерінен тұратын кешен Негізгі нысан – ландшафтқа қоса өрілген қос қабырға. Қабырғаларды тұрғызу үшін сол жерде өңделген гранитті тау жыныстары пайдаланылған. Тастың етегіндегі үлкен қойтастардың бірінде, бастырманың астында бұқа тәрізді аласа бедер бар, ал қабырғадан сәл шығысқа қарай сырттан бастырманың орталық алаңына өтетін баспалдақ түрінде төселген жол бар. Қабырға қалауының бұзылу деңгейіне, планиграфиялық ұқсасқтықтарға, құрылыс және сәулет тәсілдеріне, еңбек шығынына, жақын маңдағы қоныстар мен қола дәуіріне тиесілі ірі қорымның болуына қарай ескерткішті сол қола дәуірі кезеңіне жатқызуға болады. Түйін сөздер: мегалиттер, сәулет, археологиялық ескерткіш, тас қалау, пандус, ашық бастырма. This article was carried out within the framework of the project on the topic AP13068420 «Monuments of megalithic architecture of the Bronze Age in Burabay». The article provides information about a new type of archaeological monument discovered and explored on the territory of the Republic of Kazakhstan in the Burabay district of the Akmola region. The monument can be classified as a megalithic structure. It is a complex consisting of several architectural elements: two long walls made of large processed granite boulders, an artificial terrace with a leveled platform and a long ramp, an external platform, stone stelae, mine workings, and a workshop. The main objects are two walls that fit into the landscape. For the construction of walls, granite rock outcrops were used, which were processed on-site. On one of the large boulders at the foot of the masonry, under the platform of the terrace, there is a bas-relief in the form of a bull, and somewhat to the east in the wall, there is a passage laid out in the form of steps and going from the outer area to the central platform of the terrace. Judging by the degree of destruction of the masonry of the walls, the existing analogies of planigraphy, construction, and architectural techniques, the amount of labor, the presence of a nearby settlement, and the large burial ground of the Bronze Age, the monument can be dated to this period. Keywords: megaliths, architecture, archeological monument, masonry, wall, ramp, open terrace