1953 ЖЫЛҒЫ 24 МАМЫР-7 ШІЛДЕ АРАЛЫҒЫНДАҒЫ КСРО ІІМ ТАУЛЫ ЛАГЕРІНДЕ ТҰТҚЫНДАРДЫҢ ЖАППАЙ ТӘРТІПСІЗДІКТЕРІ

Аннотация В статье исследуется история массовых беспорядков узников Горного лагеря МВД СССР 24 мая- 7 июля 1953 г. После приезда из Песчаного лагеря МВД заключенных, в основном, осужденных за повстанческую деятельность в районах Западной Украины и прибалтийских республик. Имк маю этого года в Горном лагере удалось сколотить антисоветскую организацию. В Горлагеза нарушение лагерного режима заключенными солдатами против них были использованы огнестрельные оружия, результате чего в лагере были ранены и убиты несколько человек. Эти и другие недостатки в лагере стали причиной восстания заключенных и вызоваими комиссии из Москвы, для решения возникших проблем. Проводимая работа руководством лагеря и представителей МВД в решении конфликта с заключенными положительных результатов не дали. В результате использования карательными органами необходимых мер, восстании заключенных в лагере были ликвидированы. Статья написана на основе архивных источников, нормативно-правовых актов и других документов, не имеющих сведения о грифе секретности. Ключевые слова: исправительно-трудовые лагеря, ОГПУ, НКВД, МВД, СССР заключенные, осужденные повстанческая деятельность, антисоветская организация, восстания, карательные органы, огнестрельные оружия, ликвидация. Аннотация Мақалада 24 жылғы 7 мамыр - 1953 шілдедегі КСРО ІІМ тау лагерінің тұтқындарының жаппай тәртіпсіздіктерінің тарихы зерттеледі, ІІМ құмды лагерінен келгеннен кейін тұтқындар, негізінен батыс Украина мен Балтық республикаларында көтеріліс әрекеттері үшін сотталған. Осы жылдың мамыр айында Имк тау лагерінде Кеңеске қарсы ұйым құра алды. Горлагезде лагерь режимін бұзу тұтқындар оларға қарсы атыс қаруын қолданды, нәтижесінде лагерьде бірнеше адам жарақат алып, өлтірілді. Лагерьдегі осы және басқа да кемшіліктер тұтқындардың көтерілуіне және туындаған мәселелерді шешу үшін Мәскеуден комиссия құруға себеп болды. Лагерь басшылығы мен ІІМ өкілдерінің тұтқындармен қақтығысты шешуде жүргізген жұмыстары оң нәтиже бермеді. Жазалау органдарының қажетті шараларды қолдануы нәтижесінде лагерьдегі тұтқындардың көтерілісі жойылды. Мақала мұрағат деректері, нормативтік-құқықтық актілер және құпия белгісі туралы мәліметтері жоқ басқа құжаттар негізінде жазылған. Кілт сөздер: еңбек-түзету лагерлері, ОГПУ, НКВД, ІІМ, КСРО тұтқындар, сотталғандар бүлікші қызмет, Кеңеске қарсы ұйым, көтерілістер, жазалау органдары, атыс қаруы, тарату Abstract The article examines the history of mass riots of prisoners of the Mountain camp of the Ministry of Internal Affairs of the USSR on May 24 - July 7, 1953. After the arrival of prisoners from the Sand camp of the Ministry of Internal Affairs, mostly convicted of insurgent activities in the regions of Western Ukraine and the Baltic republics. By May of this year, an anti-Soviet organization was put together in a Mountain camp. In Gorlageza, the violation of the camp regime by the imprisoned soldiers used firearms against them, as a result of which several people were wounded and killed in the camp. These and other shortcomings in the camp caused the uprising of prisoners and the summoning of a commission from Moscow to solve the problems that arose. The work carried out by the camp management and representatives of the Ministry of Internal Affairs in resolving the conflict with prisoners did not yield positive results. As a result of the use of necessary measures by the punitive authorities, the uprising of prisoners in the camp was eliminated. The article is written on the basis of archival sources, regulatory legal acts and other documents that do not have information about the classification of secrecy. Keywords: correctional labor camps, OGPU, NKVD, Ministry of Internal Affairs,,USSR prisoners, convicted insurgent activity, anti-Soviet organization, uprisings, punitive bodies, firearms, liquidation