FATHER, SON AND WOMAN: AN ESSAY ON THE KOZI TEGIN NARRATION IN SECERE TERAKIME

Çalışmada Şecere-i Terakime’deki Kozı Tegin anlatısı, kurgusu, anlatıcı katmanları, unsurlarıyla ele alınmakta, metin iktidar söylemi açısından incelenmektedir. Kozı Tegin anlatısı için elimizde Şecere-i Terakime metni ile bu metnin önemli kısmının tekrar edildiği Kazan Oğuznamesi birincil kaynaktır. Anlatının farklı ayrıntılar içeren bir versiyonu olarak Reşideddin Oğuznamesi’ndeki metin önemli bir karşılaştırma unsurudur. Paralel anlatılardaki farklılık, metin – yazar – okuyucu ilişkisi açısından önem taşır. Anlatının “babanın eşinin oğula aşık olup ona iftira atması” şeklinde birçok kadim anlatıda tekrar eden kurgusu, bu çalışmada devletin güç gösterme ve rasyonelleştirme mekanizmaları açısından irdelenmektedir. İktidar söylemi anlatıdaki kişi, yer, zaman gibi unsurlarla, seçilen kelimelerle ve anlatıcının açısı ile iç içedir. Çalışmada ilk olarak “anlatıcı katman” üzerinde durulacak, daha sonra anlatının ögeleri devlet erki açısından ele alınacaktır. Anlatıda bir “fitne” unsuru olarak beliren Avşar kızı bireyin iktidar karşısındaki konumlanışında başat bir rol üstlenir. Zaʿife, kedḫudā, almak, olcalamak gibi kelimeler iktidarın eril anlamını yansıtmaktadır. Meydan ve ceza olgusu, iktidarın en temel göstergeleri olarak hikâyede yer etmektedir.