{"title":"BİR İSTANBUL METHİYESİ: İZZET’İN BİLÂDİYESİ","authors":"Hasan Kaplan","doi":"10.32321/cutad.804726","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"Klasik Turk edebiyatinda cografya (koyler, beldeler, sehirler, ulkeler...) manzum ve mensur bircok ture kaynaklik etmis, gercek yonuyle oldugu kadar dekoratif bir oge olarak da metinlerde yer almistir. Klasik sairin cografyayla olan iliskisi farkli turlerde metinlerin ortaya cikmasini saglamistir. Bir sehrin ve o sehirdeki guzellerin konu edinildigi sehrengizler, sehrin cesitli yonlerden ele alindigi sehir methiyeleri; bir sehre yonelik sairin elestirisini, bir sehrin icinde bulundugu durumdan sikâyeti ve kaybedilen bir sehrin ardindan duyulan uzuntuyu dile getiren sehir siirleri bunlardan sayilabilir. Istanbul basta olmak uzere iskele ve semtleri, pazarlari, mesire ve eglence yerlerini, su kaynaklarini ele alan sâhil-nâme/sevâhil-nâme, sukiyye, mesâir-nâme, miyâhiyye basligi altindaki siirler de cografyaya/yer adlarina dayali yazilmistir. Cografyaya/yer adlarina dayali siir turlerinden biri de bilâdiyeler/belde-nâmelerdir. Bilâdiyelerde Osmanli Devleti’nin genis cografyasinin yani sira bircok yer adi tevriye, iham gibi cesitli sanatlarla ele alinmistir. Arayici-zâde Huseyin Ferdi, Lutfi, Dervis Omer, Zihni, Istibi Ahmed, Mecdi ve Hikmeti edebiyatimizda bu turde siirleri bilinen sairlerdir. Bilâdiye turunde siir yazan isimlerden biri de sâhil-nâmesi ile maruf Osman Izzet’tir (ol. 1797-98). Bu calismada Izzet’in bilâdiyesinin ilim âlemine tanitilmasi ve bilâdiye calismalarina katki saglanmasi amaclanmistir. Bu dogrultuda bilâdiyenin ceviri yazili metnine yer verilmistir. Izzet’in bilâdiyesi sekil ozellikleri, anlatim yollari ve muhteva bakimindan incelenmis; diger bilâdiyelerle karsilastirilmistir. Calismanin sonunda Izzet’in mevcut bilâdiyeler arasinda en uzun bilâdiyeyi (101 beyit) yazdigi, en fazla belde/sehir/ulke ismine (200 isim) yer verdigi, diger bilâdiyelerden farkli olarak bilâdiyesini bir Istanbul methiyesi seklinde duzenledigi gorulmustur.","PeriodicalId":240040,"journal":{"name":"Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi","volume":"1 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2020-12-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"5","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.32321/cutad.804726","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}
Klasik Turk edebiyatinda cografya (koyler, beldeler, sehirler, ulkeler...) manzum ve mensur bircok ture kaynaklik etmis, gercek yonuyle oldugu kadar dekoratif bir oge olarak da metinlerde yer almistir. Klasik sairin cografyayla olan iliskisi farkli turlerde metinlerin ortaya cikmasini saglamistir. Bir sehrin ve o sehirdeki guzellerin konu edinildigi sehrengizler, sehrin cesitli yonlerden ele alindigi sehir methiyeleri; bir sehre yonelik sairin elestirisini, bir sehrin icinde bulundugu durumdan sikâyeti ve kaybedilen bir sehrin ardindan duyulan uzuntuyu dile getiren sehir siirleri bunlardan sayilabilir. Istanbul basta olmak uzere iskele ve semtleri, pazarlari, mesire ve eglence yerlerini, su kaynaklarini ele alan sâhil-nâme/sevâhil-nâme, sukiyye, mesâir-nâme, miyâhiyye basligi altindaki siirler de cografyaya/yer adlarina dayali yazilmistir. Cografyaya/yer adlarina dayali siir turlerinden biri de bilâdiyeler/belde-nâmelerdir. Bilâdiyelerde Osmanli Devleti’nin genis cografyasinin yani sira bircok yer adi tevriye, iham gibi cesitli sanatlarla ele alinmistir. Arayici-zâde Huseyin Ferdi, Lutfi, Dervis Omer, Zihni, Istibi Ahmed, Mecdi ve Hikmeti edebiyatimizda bu turde siirleri bilinen sairlerdir. Bilâdiye turunde siir yazan isimlerden biri de sâhil-nâmesi ile maruf Osman Izzet’tir (ol. 1797-98). Bu calismada Izzet’in bilâdiyesinin ilim âlemine tanitilmasi ve bilâdiye calismalarina katki saglanmasi amaclanmistir. Bu dogrultuda bilâdiyenin ceviri yazili metnine yer verilmistir. Izzet’in bilâdiyesi sekil ozellikleri, anlatim yollari ve muhteva bakimindan incelenmis; diger bilâdiyelerle karsilastirilmistir. Calismanin sonunda Izzet’in mevcut bilâdiyeler arasinda en uzun bilâdiyeyi (101 beyit) yazdigi, en fazla belde/sehir/ulke ismine (200 isim) yer verdigi, diger bilâdiyelerden farkli olarak bilâdiyesini bir Istanbul methiyesi seklinde duzenledigi gorulmustur.