BİR LİDERİ ANMAK: MUĞLA’DA HALK GAZETESİ’NE GÖRE MUĞLA’DA 10 KASIM TÖRENLERİ (1939-1949)

10 Kasım 1938 tarihi Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk’ün öldüğü gündür. Bu nedenle Atatürk’ün ölüm yıldönümü olan 10 Kasım Türkiye’de en uzun süre varlık gösteren resmi yas uygulamasıdır. Mustafa Kemal Atatürk 10 Kasım 1938 tarihinde vefat ettiği zaman dönemin hükümeti Atatürk’ün cenaze töreninin nasıl yapılacağına dair bir program yayınlamıştır. Bu programa göre; 10 Kasım 1938 tarihinde İstanbul Dolmabahçe Sarayı’nda vefat eden Mustafa Kemal Atatürk’ün cenaze töreni süresince bayraklar yarıya indirilmiş, yabancı elçilikler de Türk milletinin acısına ortak olmak için hem bayraklarını yarıya indirmiş hem taziyelerini sunmuş, radyolar haber dışında yayın yapmamış, sinema, tiyatro gibi eğlence yerleri kapalı tutulmuştur. Atatürk öldükten sonra onu ilk anma töreni 10 Kasım 1939 tarihinde yapılmıştır. Bu bağlamda 5 Kasım 1939 tarihinde Dâhiliye Vekâleti tarafından“ Büyük Atamızın Ölüm Yıldönümü” adlı bir anma programı hazırlanarak dönemin tüm Halkevlerine ve CHP Teşkilatlarına gönderilmiştir. Bu programa göre; 10 Kasım Atatürk’ü anma programlarını Halkevleri ve CHP İl ve İlçe teşkilatları düzenleyecektir. Programa, Vali, Belediye Başkanı, Garnizon Komutanı, Halkevi Başkanı, CHP il ve İlçe teşkilatları dışında esnaf ve halk da davet edilecektir. Tören tüm illerde Atatürk’ün ölüm yıldönümü ve saati olan 10 Kasım saat 9.05 geçe siren sesi ile başlayacaktır. Atatürk’ün manevi huzurunda 5 dakikalık saygı duruşundan sonra onun hayatı ve vatan ve millet için yaptıkları anlatılacaktır. Halkevindeki törenden sonra o beldenin meydanında bulunan Atatürk anıtına çelen sunularak anma töreni sona erecektir. Türkiye’nin değişik illerinde olduğu gibi Muğla’da da ölümünden sonra Atatürk’ü ilk anma töreni 10 Kasım 1939 tarihinde yapılmıştır. Bu çalışmamıza kaynaklık eden Muğla da Halk Gazetesi’ne göre; 5 Kasım 1939 tarihinde hazırlanan Atatürk’ün anma programı 1939 ile 1949 yılları arasında Muğla’da da aynen uygulanmıştır. Buna göre; 1939 ile 1949 yılları arasında Muğla’daki 10 Kasım Atatürk’ü anma programlarını Muğla Halkevi yönetimi hazırlamıştır. Programdan önce her 10 Kasım günü Halkevi’nin salonuna bir Atatürk büstü veya resmi konmuş ve onun etrafı bayrak ve çiçeklerle süslenmiştir. Atatürk’ün vefat ettiği 10 Kasım günü saat 9.05 geçe siren sesiyle program başlamıştır. Saygı duruşundan sonra bir kişi kürsüye gelerek önce Atatürk’ün hayatı ve eserleri anlatılmış sonra da Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün beyannamesi okunmuştur. Daha sonra katılımcılar sırayla salondaki Atatürk büstünün önünden geçerek Halkevinden dışarı çıkmışlardır. Böylece Halkevindeki törenler sona ermiştir. Halkevindeki törenden sonra katılımcılar Halkevinin bandosunun çaldığı matem marşı eşliğince Muğla Cumhuriyet Meydanı’nda bulunan Atatürk anıtına geçmişler ve burada onun anıtına çelenkler sunarak töreni sonlandırmışlardır. Diğer yandan ise dönemin Muğla da Halk Gazetesi ilk sayfadan siyah renkli bir Atatürk resmi basmış ve Atatürk ile ilgili mutlaka bir köşe yazısı yayınlamıştır. Bu yazıda Atatürk’ün kısaca özgeçmişi, savaşta yaptığı kahramanlılar ve devrimleri konu edilmiştir.