Seasonal variation in hematological references range, and some serum chemical parameters of Brandt’s Vole (Lasiopodomys brandtii Radde, 1861)

Hematology and serum chemistry references are essential diagnostic tools to assess the impact of abiotic, biotic, and anthropogenic activities on wildlife and the ecosystem. The Brandt’s Vole (Lasiopodomys brandtii Radde, 1861) is a widely distributed and endemic species in the Mongolian plateau and plays a crucial role in the steppe ecosystem as a secondary consumer in the food chain. This study aimed to provide baseline hematology and serum chemistry data for wild Brandt’s vole and to evaluate whether these parameters differ among season, sex, and age classes. Twenty-four variables were analyzed for 660 individuals (330 male and 330 female) blood samples collected by 11 field and semi-stationary surveys conducted in Khentii, Sukhbaatar, Tuv, Bulgan, and Zavkhan provinces from 2016 until 2021. Season significantly influenced lymphocyte, erythrocyte, platelet, and hemoglobin range. A 94.4% of all hematological parameters were season dependent. Aspartate aminotransferase (AST) and glucose levels changed with sex in Brandt’s Vole, and 83% of all 24 parameters were significantly different in age classes. Цайвар үлийч (Lasiopodomys brandtii Radde, 1861)-ийн цусны үндсэн үзүүлэлтийн улирлын хамаарал ба биохимийн шинжилгээний зарим дүн Хөхтөн амьтны физиологийн жиших эх хэрэглэхүүн (эталон) – ийг тогтосноор экосистем ба амьтдад нөлөөлж буй биотик, абиотик болон антропоген хүчин зүйлийн нөлөөллийг илрүүлэх, үнэлэн тогтоох, хамгааллын арга хэмжээг төлөвлөх зэрэг олон ач холбогдолтой. Монголын тэгш өндөрлөгийн эндемик зүйлийн нэг цайвар үлийч (Lasiopodomys brandtii Radde, 1861) нь идэш тэжээлийн гинжин хэлхээнд хоёрдогч консумент болохын хувьд тал, хээрийн экосистемд онцгой үүрэг оролцоотой. Энэхүү судалгааны ажил цайвар үлийчийн физиологийн жиших эх хэрэглэхүүнийг тогтоох, уг үзүүлэлтүүдийн нас, хүйс, улирлын хамаарлаар өөрчлөгдөх байдлыг тодорхойлох үндсэн зорилготой. Хэнтий, Сүхбаатар, Төв, Булган, Завхан аймгийн нутагт 2016-2021 онд нийт 11 удаагийн хээрийн ба хагас суурин судалгааг хийж, дээж материалыг бүрдүүлсэн. Энэ өгүүлэлд цуглуулсан судалгааны дээж, эх хэрэглэхүүнээс 600 (300 эр, 300 эм) бодгалийн гематологи, морфологийн хэмжилт хийсэн дүн, 60 бодгалийн цусны ийлдсэнд биохимийн үзүүлэлтүүдийг тодорхойлсон үр дүнг сонгож физиологийн жиших эх хэрэглэхүүнийг тогтоолоо. Цагаан, улаан, ялтаст эсийн тоо, гемоглобины агууламж улирлаас өндөр хамааралтай буюу P < 0.0001 бөгөөд нийт геметологи үзүүлэлтийн 94.4% нь улирлын байдлаас хамаарч агууламж өөрчлөгдөж байв. Цусны сийвэнгийн АСАТ болон глюкозын агууламж хүйсээс хамаарч харилцан адилгүй агууламжтай байсан ба нийт 24 үзүүлэлтийн 83% нь насны бүлгүүдэд ялгаатай үр дүн үзүүлэв. Түлхүүр үгс: гематологи, физиологийн жиших эх хэрэглэхүүн, улирлын хамаарал, эталон