استعاره جهتی در قصاید خاقانی با رویکرد شناختی

Abstract

صنعت استعاره در گذشته به عنوان ابزاری زیبایی شناختی مطرح بود و درسطح واژه بررسی میشد. در رویکرد نوین زبان‌شناسی شناختی، استعاره به عنوان ابزاری فرا زبانی شناخته می‌شود که نظام مفهومی ذهن انسان را شکل می‌دهد. استعاره بخش مهمی از ارتباط‌های کلامی را شکل می‌دهد و آن‌قدر طبیعی به زندگی ما وارد می‌شود که گاهی در عمل متوجه آن نمی‌شویم. یکی از انواع استعاره‌های مفهومی استعارۀ جهتی است. استعاره‌های جهتی به مفاهیم صورت‌های مکانی می‌بخشند که این جهت‌ها از یک سو ریشه در تجارب ما دارند و از سوی دیگر سبب زیبایی نظام‌های مفهومی می‌شوند. وظیفۀ این نوع از استعاره‌ها برقراری انسجام در نظام مفهومی ما است. این پژوهش که با روش توصیفی و تحلیلی انجام شده، استعاره‌های جهتی در قصاید خاقانی را مورد بررسی قرار داده است. در استعاره‌های خاقانی بیشتر از جهت‌های بالا و پایین برای اعطای صورت مکانی به مفاهیم استفاده شده است در حالی که عمق و سطح کمترین کاربرد را داشت. در این پژوهش جهت بالا با امور مثبت و جهت پایین با امور منفی مرتبط بود جز در ی مورد که جهت بالا بر امور منفی و جهت پایین بر امور مثبت دلالت داشت.کلید واژه‌ها: استعاره، رویکرد شناختی، استعارۀ جهتی، قصیده، خاقانی.