POLOWANIE NA PTACTWO NA CUDZYM GRUNCIE W ŚWIETLE RESKRYPTÓW CESARSKICH ‒ ‘NON HABET RATIONEM VOS IN ALIENIS LOCIS INVITIS DOMINIS AUCUPARI…

Abstract

  Niniejszy artykuł poświęcony jest zagadnieniu relacji między wolnością polowania na dziko żyjące zwierzęta, ptactwo i ryby a bezwzględnym charakterem prawa własności w kontekście przywołanego przez Callistratusa w D. 8,3,16 reskryptu Antonina Piusa, w którym cesarz uznał za niezgodne z ratio praktykowanie aucupium na cudzym gruncie wbrew woli właściciela tego gruntu. Z zestawienia tekstu Callistratusa z innym tekstem pochodzącym z komentarza Ulpiana do edyktu (D. 47,10,13,7), w którym mowa jest o możliwości wniesienia actio iniuriarum przeciwko osobie uniemożliwiającej połów ryb w morzu, w którym jurysta seweriański wypowiada się w materii ius prohibendi przysługującego właścicielowi gruntu do zakazania osobom trzecim wstępu na teren swojej nieruchomości, można wywnioskować, że reskrypt Antonina Piusa uznawał za nieuzasadnione żądanie aucupes, by właściciel umożliwił im wejście na swoją nieruchomość celem chwytania dzikiego ptactwa. Pomimo zatem uznania co do zasady niemożności wydania zakazu praktykowania aucupium (znajdujące się w powietrzu ptaki stanowiły res nullius i mogły być chwytane i zawłaszczane przez każdego), przysługujące właścicielowi gruntu ius prohibendi mogło uniemożliwić polującym na ptaki wstęp na cudzy grunt. Inaczej rzecz się miała z prawem rybaków do łowienia ryb w pasie przybrzeżnym z uwagi na szczególny status prawny litora maris jako res omnium communes.