بررسی و تحلیل وجه تصویری شعر «ققنوس» از نیما یوشیج

Abstract

شیوه‌های تصویرپردازی از ادبیات کلاسیک تا مدرن، به تبعیت از جهان‌بینی‌‌‌‌ انسان هر عصر، دچار تحولاتی اساسی در نوع کارکرد و حوزه‌های معنایی شده و از عنصری غالبا حاشیه‌ای و روبنایی در شعر کلاسیک، تبدیل به عنصری محوری و زیربنایی در شعر نو گردیده است. نیما یوشیج که طلیعه‌ی ظهور مدرنیسم در شعر فارسی به شمار می‌آید، علاوه بر تحولاتی که در ساختمان بیرونی شعر پدید آورد، به تبعیت از نگاه و فلسفه‌ی مدرن، تحولی عمیق در حوزه‌های معنایی نیز ایجاد کرده است؛ تحول در بوطیقای تصویر، انعکاسی است از نوسازی جهان فکری شاعر و عناصر اندیشگانی او که در قالب تصاویر شعری، ظهور بیرونی یافته است. بررسی شعر ققنوس ، نشان می‌دهد که این اثر، با وجود نگاه سمبولیک آن به داستانی اساطیری، قرابتی انکار‌ناپذیر با نگاه مدرن به تصویر دارد؛ فشردگی روایت و تصاویر به تبعیت از داستان کوتاه مدرن، بهره‌گیری از تصاویر عینی با وجود ساختار انتزاعی و سمبولیک اثر، تغییر در مفهوم سمبولیک اثر و القای مفاهیم سیاسی و اجتماعی مد نظر شاعر، روایتمند کردن بسیاری از واحدهای تصویری به صورت مجزا و در سایه‌ی روایت مندی کل اثر و همچنین غلبه‌ی تصویر بر توصیف در ساختمان کلی شعر از جمله‌ی این نشانه‌ها به شمار می‌آیند.