نقد و تحلیل تطبیقی ظرفیت نمایشی رمان های «آینه های دردار» و «کوزیما یا تقریباً گراتزیا» بر مبنای الگوی فرایتاگ

Abstract

با طرح نظریه‌های نو در نقد، حوزه‌های جدیدی چون مطالعات بین‌رشته‌ای شکل گرفته که موجب شناخت ظرفیت‌ و کارکردهای نو آثار ادبی شده است. از جمله این مطالعات بین ادبیات داستانی و نمایشی است. این دو حوزه در دورة معاصر بسیار به هم نزدیک شده‌اند؛ از این رو امروز نمایش و ادبیات داستانی از ظرفیت‌ و ویژگی‌های یکدیگر بهره می‌برند. با این توضیح در این پژوهش دو اثر «آینه‌های دردار» از هوشنگ گلشیری و «کوزیما یا تقریبا گراتزیا» از گراتزیا دلددا بر اساس الگوی گوستاو فرایتاگ، نمایشنامه‌نویس و منتقد آلمانی، نقد و تحلیل می‌شود. این هرم شامل پنج مرحله: مقدمه ، کنش صعودی، نقطة اوج، کنش نزولی و گره‌گشایی است که در کنار بازخوانی این مراحل نمایشی، امکان بررسی آثار را بر اساس ساختار سه پرده‌ای فراهم می‌آورد. شیوة پژوهش، تحلیل کیفی مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای و اسنادی است. براساس یافته‌های پژوهش، این دو اثر با مراحل پنج‌گانة الگوی فرایتاگ تطابق دارند و دارای ساختاری نمایشی هستند. گرچه این دو اثر از دو مکتب و سبک متفاوت است، اما تطابق با این الگو نشان می‌دهد که این آثار دارای ساختار مشترکی هستند و علاوه بر روایت داستانی، از ویژگی نمایشی هم برخوردارند و قابلیت پرداخت ساختاری سه پرده‌ای را دارند.