FOLKLOR ALANINDA BİLİMSEL İLETİŞİM: YEREL VE KÜRESEL AĞLARIN BİBLİYOMETRİK İNCELEMESİ

Abstract

Akademik çıktılardan temel beklenti ilgili bilim alanına özgün bir katkı yapmasıdır. Atıflar üzerinden takip edilebilecek bu katkı, yayınların ve akademik dergilerin alandaki etkinliğine ilişkin önemli göstergelerden biridir. Bu etkinlik farklı araştırma alanları için farklı dinamikler ile şekillenebilmektedir. Folklor, çalışma alanı halklara özgü konular olmasından kaynaklı olarak ulusal niteliği ağır basan bir beşerî bilimler alanıdır. Bu bağlamda alanın atıflar üzerinden değerlendirilmesinde, yayın niteliği dışında dil ve kültürel yakınlık gibi farklı faktörlerin etkisinin de olması muhtemeldir. Çalışmamızın temel amacı folklor alanındaki bilimsel etkinliğin temel dinamiklerini Millî Folklor Dergisi (MFD) ve diğer folklor dergileri üzerinden ortaya koymaktır. Bu doğrultuda çalışmamızda folklor disiplininin bilimsel iletişim süreçleri bibliyometrik yöntemler ile ele alınmaktadır. Çalışmamızda analizler iki boyutta gerçekleştirilmiştir. İlk olarak MFD ve diğer folklor dergilerinin yayın sayıları ve atıflarıyla alandaki konumları ele alınmıştır. İkinci olarak ise bu dergilerin aldıkları atıflar üzerinden folklor alanının atıf dinamikleri incelenmiştir. Çalışmanın ilk kısmında görülmektedir ki analiz sonuçlarında MFD, atıf ve yayın sayıları bakımından, diğer folklor dergileri içinde ayrı bir noktada durmaktadır. Burada atıf ortalamaları bakımından “Journal of Folklore Research” ve “Journal of American Folklore” alanın öne çıkan dergilerindendir. Çalışmaların yayımlandıkları yıl ile atıf almaya başladıkları yıl arasındaki süreyi ifade eden atıf gecikmesi değeri ve literatür eskimesini gösteren yarı yaşam değerinin folklor dergileri arasında oldukça farklılaştığı tespit edilmiştir. “Journal of American Folklore”un atıf alan yayınlarının %50’sinin yayımlandıkları yıl atıf almaya başladığı, MFD için ise bu değerin üç yıl olduğu ve bu doğrultuda ortalama atıf gecikmesi eğrisinin altında kaldığı görülmüştür. Literatür eskimesi değerlerine göre oluşturulan listesinde ise MFD’nin değerlendirmeye alınan diğer dergiler arasında yarı yaşam değeri en düşük dergi olduğu belirlenmiştir. Çalışmanın ikinci kısmında folklor alanına yapılan atıflar değerlendirilmiştir. Çalışmamızın bu aşamasında öncelikle folklor alanına yapılan atıfların hangi disiplinlerden geldiğine bakılmıştır. Burada folklor alanına yapılan atıflarda antropoloji ve tarih alanlarının önde geldiği görülmüştür. Folklor yayınlarına alan dışından yapılan atıfların toplam atıflar içindeki payının ise yıllar içinde arttığı ortaya konulmuştur. Son olarak folklor yayınlarının aldıkları atıflar üzerinden çeşitlilik analizleri gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirilen çeşitlilik analizlerinde dergilerin aldıkları atıfların belli kaynaklarda yoğunlaşma durumu ve bunun alınan atıflara yönelik yanlılık yaratıp yaratmadığı incelenmiştir. Çeşitlilik analizleri yayınların atıf aldıkları bilim alanları, ülkeler ve dergiler bağlamında gerçekleştirilmiştir. Çeşitlilik analizleri sonucunda folklor dergilerinin atıf alma eğilimlerinde, dil, kültür ve mekânsal yakınlığın alan için atıf alma dinamiğinin temellerinde yer aldığı görülmektedir. Alandaki dergilerin dilleri bağlamında yapılan değerlendirmede Türkçe, İspanyolca, Almanca çevrede yer alırken İngilizce yayın diline sahip dergilerin merkezi konumda yer aldıkları ve bu yayınların farklı ülke, bilim alanı ve dergilerden atıf alma eğilimlerinin yüksek olduğu görülmüştür.