تحلیل مؤلفههای پسامدرن در «رُمان قهوۀ سرد آقای نویسنده»

Abstract

تجزیۀ هر پدیده به عناصر سازندۀ آن از نظر علمی با‌ ‌اهمیت است. «شخصیت»‌ از مهمترین عناصر سازندۀ روایت‌ و چگونگی تفسیر شخصیت‌های داستان از اجزاء اصلی تفسیر متن است. این پژوهش در پی واکاوی و تحلیل مؤلفه‌های پست‌مدرنیستی در شخصیت‌های رمان روانی-نامه‌ای «قهوۀ سرد آقای نویسنده» اثر «روزبه معین» است. روش پژوهش، تحلیلی-‌توصیفی و شیوۀ گرد‍آوری داده‌ها مطالعات کتابخانه‌ای است. یافته‌های این پژوهش به این شرح است: پست‌مدرنیسم، جهش خلاقانه‌ای بود که با نقد مدرنیسم بر مداومت آن استمرار داشت. درون‌مایۀ مرگ، عشق و روان‌رنجوری از موضوعات مهم در ادبیات جهان است که روایت پست‌مدرنیستی به آن می‌پردازد. رمان قهوۀ سرد، روایتی است که با الگوها و ویژگی‌های ادبیات داستانی پسامدرنیستی در پیچ و تاب‌های روایی خود دنیای شخصیت‌های روان‌رنجور را به‌تصویر می‌کشد و از هر گوشۀ آن صدای متنی را می‌شنویم و در بطن هر ماجرائی شخصیتی تاریخی، سیاسی، هنری و... به‌چشم می‌خورد که نویسنده، احساس، مقصود و سخنان خود را با چنین تمهیداتی در متن داستان جای می‌دهد. در این رمان نوعی قرینه‌سازی شخصیت در سیر روایت مدرن؛ با شخصیت‌های مشهور و نسبت‌دادن کنش و خویشکاری مشابه شخصیت‌های داستانی وجود دارد که یادآور آن شخصیت‌ها و احیاگر کنش‌های بزرگ و هیجانی آنان است. نویسنده، با استفاده از کنش شخصیت‌ها و شگردهای داستان‌نویسی مدرن مانند قهرمان‌زدائی، بینامتنیت، داستان در داستان، تغییر راوی و زاویۀ دید، عدم قطعیت، چرخۀ بی‌پایان، معناباختگی و... رمان خود را به روایت‌های پسامدرن نزدیک می‌کند. شخصیت‌های اصلی این رمان، نوعی و نمونه پروتوتیپ افرادی هستند، که روان‌گسیختگی و نابهنجاری‌های جهان پست‌مدرنیسم و ابزوردیسم، مانند شیفته‌گونگی، شک‌اندیشی، معناباختگی،‌ انکار حقیقت و واقعیت و علائم روحی-رفتاری، توهم‎ها و هذیان‌های شخصیت‌های ضد اجتماعی؛ پروبلماتیک، سوسیوپات، اسکیزوئید، پارانوئید را ترسیم می‌کنند. مشابهت‌های کنشی و رفتاری شخصیت‌ها متأثر از سایه یا جنبه‌های پنهان و تاریک وجود آنان و ترسیمی از آشفتگی ذهن انسان معاصر و جهان اطراف آنان است.