Patriyarkal Kültürde Dini Referanslarla Kadın Kimliğinin Oluşturulması ve Olumsuz Kadın Fıtratına Dair Söyleme Eleştiri

Abstract

Öz:Tarihi süreçte Kadın-erkeğe dair değerlendirmeler karşıtlıklar üzerinden temellendirilmiş, kadın cinsinin tanımlandığı özellikler kötü iken erkek cinsin tanımlandığı özellikler iyi olarak belirlenmiş ya da kabul edilmiştir. Erkek cinsinin oluşturduğu ya da tarihi süreçte sonradan oluşturulan bu patriyarkal düşünce biçimi, sadece tarihin bir döneminde veya belli toplumlarda varolmamış, genel olarak bakıldığında tarihin bütün dönemlerinde ve bütün toplumlarda egemen düşünce olarak var olmuştur. Yaklaşık olarak son iki yüzyıldır, egemen olan bu patriyarkal düşünce ve uygulamaya karşı itirazlar yükselmiş, buna karşı mücadele verilmiş ve neticede günümüz için kadın yazınına dair ciddi bir değişim yaşanmıştır. Bu durum sanattan siyasete, iktisadi alandan bilim alanına her konuda yeni bir dönemi var etmiştir. Doğal olarak günümüz dünyasında tarihte olandan farklı olarak yeni bir literatür oluşmuştur. “Patriyarkal/erkek egemen düşünce” olarak ifade edilen bu kavram, insan olana dair her şeyin yeniden tartışılmasını, değerlendirilmesini sağlamıştır. İlahiyat alanında doğrudan bu konuya dair çalışmalar ya hiç yoktur, var olanlar da Müslüman kültüründe mevcut olanı tekrarlama şeklindedir. konuyla ilgili yapılan çalışmalar ağırlıklı olarak antropoloji ve sosyoloji alanındadır. Dolayısıyla İlahiyat ve özellikle Sosyal Kelâm alanında bu konu başlığının çalışılması ayrıca dikkate alınması gereken bir husustur. Zira Kelâm alanında yapılan çalışmalar ağırlıklı olarak önceki müktesebatın ya tekrarı ya da yazılanların anlaşılması şeklindedir. Bu nedenle günümüz Müslüman düşüncesinin bu konuya dair yaklaşımının temel kaynaklar esas alınarak incelenmeli ve düşünce dünyasına sunulmalıdır. Bütün bu değerlendirmeler kapsamında çalışmamızda, öncelikle kadın erkek ayrımına girmeden yalın olarak insanın Kur’an’daki tanımlaması esas alınacaktır. Zira bu temel üzerinden yapılmayan her türlü değerlendirme sübjektif veya önceki kültür ve inançların etkisiyle biçimlenmiş değerlendirmelerdir. Bu gerçeklikten hareketle, öncelikle Kur’an’da geçen “fıtrat” kavramı ve bu kavramın psikolojik ve sosyal yansıma ve anlamlarının neye tekabül ettiği anlaşılmaya çalışılacaktır. Daha sonra Müslüman kültüründe “Kadın Fıtratı” şeklinde belirginleşen kavramın tahlili yapılacak, bu kavramsallaştırmanın kadın yaşamını ve toplumsal olanı nasıl şekillendirdiğini ve günümüz Müslüman düşüncesine nasıl etki ettiğinin üzerinde durulacaktır. Modern döneme ait “Feminizm” ve “Toplumsal Cinsiyet” gibi kavramların ve bu çerçevede yürütülen tartışmaların, Kur’an nassının merkeze alındığı bir yaklaşımla Sosyal Kelâm disiplini açısından anlaşılmaya çalışılması, son derece önemlidir. Geçmişten bugüne taşınan kelâmî tartışmaların günümüz sorunlarına ne kadar cevap olduğu tartışılacak ve konuya dair yeni bir yaklaşımın mümkün olup olmadığı anlaşılmaya çalışılacaktır. Metin içerisinde belli başlıklar altında işlendiğinde görüleceği üzere gerek İslam öncesi dönem ve gerekse İslam’ın gelişi sonrasında kadına dair düşünsel ve sosyal alanda ne kadar dramatik ve ağır sorunlarla birlikte tarihte yol aldığı görülecektir. Dolayısıyla bütün toplumlar için en temel bir sorun olan “Kadın Fıtratı” bahsinde İslam’ın veya Kelâm disiplininin nasıl bir çözüm önerdiğinin belirlenmesi çok temel bir çalışmadır. Bu nedenle konu başlığı, modern döneme ait bir kavram ve tartışma olduğundan, ağırlıklı olarak söz konusu dönemde ortaya çıkan antropoloji ve sosyoloji alanındaki çalışmalarla birlikte modern dönem feminizme dair teorilerden yararlanılacaktır. Aynı zamanda “Sosyal Kelâm” disiplini açısından konu tartışılacağı için doğal olarak klasik Kelâm kaynaklardan istifade edileceği gibi, ağırlıklı olarak günümüz çalışmalarından da yararlanılacaktır.