HASAN B. ZİYÂD el-LÜ’LÜÎ’NİN İBADETLER KONUSUNDA, HANEFÎ MEZHEBİNİN İLK ÜÇ İMAMINA MUHALİF GÖRÜŞLERİ

Abstract

Hanefî mezhebi ismi zikredilince tabii olarak akla kurucu İmam Ebu Hanife gelirken, hemen akabinde mezhebin sözcülüğünü üstlenen Ebu Yusuf ve İmam Muhammed ismi zikredilmeden geçilemeyeceği açıktır. Bunların yanında Züfer el-Hüzeyl ile Hasan b. Ziyâd gelir. Bu çalışmamızda Hasan b. Ziyâd’ın ibadetler kısmıyla alakalı görüşlerini, Şemsüleimme es-Serahsî’nin el-Mebsût adlı eseri bağlamında ele almaya çılıştık. Hasan b. Ziyâd’ın görüşlerini ele alan mustakil bir eser bize ulaşmamıştır. Onun görüşlerine müdellel şekilde en çok yer veren ilk eser Serahsî’nin el-Mubsût’udur. Hasan b. Ziyâd’ın ibadetle alakalı yirmi, meselede ilk üç imama (Ebu Hanife, EbuYusuf, İmam Muhammed) muhalif düşündüğü tespit edilmiştir. Bunlar arsında üç meselede Züfer ile birlikte aynı düşündüğü görülmektedir. Hasan b. Ziyâd’ın bu görüşlerine baktığımızda kendisinin mezhebin genel usulü çerçevesinde ictihâd ettiği için, mezhep içi bir müctehid olduğu anlaşılmaktadır.