BOSNA HERSEK’TE ALFABE MESELESİ VE BOŞNAK YAZI DİLİNİN SADELEŞTİRİLMESİNE YÖNELİK TÜRKİYE İLE PARALEL OLARAK YAPILAN REFORM ÇALIŞMALARI

Abstract

Tanzimat’la birlikte Batililasma meselesi kapsaminda dilin yeniden duzenlenmesi ve her kesimden insanin anlayabilecegi bicimde sadelestirilmesi, uzun bir donem Turk entelektuellerin en muhim kultur meselelerinden birisi olmustur. Genc Kalemler Dergisi ve bu dergi etrafinda toplanan aydinlar tarafindan baslatilan Yeni Lisan Hareketi kapsaminda Turkcenin sadelestirilmesi ve halka daha kolay ulasilmasi dusuncesi, milliyetci fikirlerin Osmanli siyasi yasaminda yerini almasi ile ayni dili konusan Turk soylu halklarin dil birligine ve ortak bir alfabe kullanimina yonelik fikirlere donusecektir. Osmanli Devleti’nin bir parcasi olan Bosna Hersek ve Bosnaklar tarafinda da Tanzimat doneminde yazi dilinin sadelestirilmesi fikirleri tartisilmis, bu konu ile alakali cesitli calismalar yapilmistir. Ziya Gokalp’in halka dogru dusturuna benzer bir bicimde Bosna Hersek’te kayit altina alinan sozlu kultur urunleri, Bosnak yazi dilinin cercevesini belirleme noktasinda aydinlara yol gostermistir. Bosnak aydinlar, Avusturya-Macaristan hâkimiyeti doneminde yaziya gecirilen sozlu kultur urunleri vasitasiyla Bosnak yazi dilinin, Bosnak halkinin kullandigi sekilde sadelestirilmesi ve Turk toplumu ile manevi birligin korunmasi adina yazi dilinin ve Arap alfabesinin reforme edilmesi uzerine calismalar yapmislardir. Bu makaleyi yazmaktaki amacimiz Bosnaklarin etnik bir aidiyet unsuru olarak dilin sadelestirilmesi meselesinde sozlu kultur urunlerine yonelmeleri ile Turk ve Bosnak entelektuellerin gonul birligi olan cografyalarla manevi baglari koparmama ve Batililasma hedefleri dogrultusunda yapilan benzer reform cabalarini gozler onune sermek ve yapilan calismalar ile bunlarin mahiyeti hakkinda bilgi vermektir.