TÜRKİYE TÜRKÇESİ AĞIZLARINDA YER-YÖN BİLDİREN İFADELER

Abstract

Her dogal dilin bunyesinde az ya da cok farkli ses ve/veya sekil ozellikleri gosteren ve gecmisi cok eskilere dayanan farkli konusma bicimleri vardir. Agiz denilen bu farkli konusma bicimleri hem eski hem yeni sekilleriyle dil tarihi bakimindan zengin bir kultur hazinesidir. Bunlarin incelenmesi ve belgelenmesi dil tarihi bakimindan buyuk onem tasimaktadir. Bu baglamda, Turkiye Turkcesi agizlari ile ilgili incelemeler her ne kadar 19. yuzyilin ortalarindan itibaren ozellikle yabanci bilim adamlari tarafindan baslamis olsa da 20. yuzyilin ortalarindan itibaren Turk arastirmacilarin da konuya dâhil olmasi ile daha duzenli bir hâl almistir. Buna bagli olarak da agizlardan ve konusma dilinden bircok kelime yazi dili sozlugune eklenmistir. Kelime cesitliligi bakimindan bir hazine ozelligi gosteren Turkiye Turkcesi agizlarinda, yer‐yon bildiren ifadeler de onemli bir yer teskil etmesine ragmen bu ifadelerin buyuk bir bolumunun yazi dili sozlugunde yer bulmadigi gorulmektedir. Eski Turkceden bugune Turkcenin soz varliginda yer bulan bu ifadelerin, kelime ya da kelime grubu seklinde kullanildigi ve pek cogunun Turkcenin ses yapisina uygun oldugu gorulur. Bu calismada, Derleme Sozlugu, Turkiye Turkcesi agizlari ile ilgili yapilan lisansustu calismalar ve basilan kitaplar taranarak Turkiye Turkcesi agizlarinda yer‐yon bildiren ifadelerin tespit edilmesi ve bu ifadelerden yazi dili sozlugunde yer almayanlarin belirlenmesi amaclanmistir.