Osmanlı’da Düello: Sınırı İhlâl Etmeye Kalkışanlar

Abstract

Osmanli Imparatorlugu’nun, 19.yuzyildaki hikâyesinin Avrupa’nin esliginde kayda gecirildigi soylenebilir. 18.yuzyilin sonunda ordunun modernlesmesi ile perdeleri acilan Osmanli reform macerasi, zamanla hayatin hemen her tarafina dogru genislemek zorunda kalmistir. Reform ya da Avrupa ile aradaki mesafeyi kapatma cabasi, dogal olarak maddi alanda yapilan yeniliklerin yani sira gundelik yasami tarif eden degerler dunyasini da Avrupa terminolojisinin etkilerine acik hale getirmistir. Yeni bir tanima kavusan onur anlayisi, Avrupa kulturunun soyut konulari da kapsayacak bicimde Osmanli birikimini donusturdugunu gosteren ilginc basliklardan biridir. Avrupa’dan ithal edilen kirilgan onur anlayisi, incinen gururun veya onurun tamiri icin hukuk disi bir metot olarak yine Avrupa’ya ait bir cezalandirma bicimi olan duelloyu da imparatorluk cografyasina tanitmistir. Yeni bir icerik ve anlam cozumlemesine tabi tutulan onur anlayisinin bir sonucu olarak Osmanli sinirlari icinde yasayanlar tarafindan da duello sik olmasa da hatirlanan bir uygulama olmustur. Ayni sekilde kendi hukukunu cografyasinda yasayanlara kabul ettirme iddiasinda olan Osmanli yoneticileri de duello girisimlerine karsi en bastan itibaren yasaklayici ve engelleyici davranmaya ozen gostermistir.