Kaya, Emrah. “A Comparative Study: Epistemology and Theology of Ibn al-ʿArabī and Ibn Taymiyya”. Doktora tezi, Nottingham Üniversitesi, İngiltere, 2016.

Abstract

Bu tez, Sufi kuramci Ibnu’l-Arabȋ ve en tartismali Musluman âlimlerden birisi olan Ibn Teymiyye’nin bilgi felsefesini ve teolojisini karsilastirmali olarak incelemektedir. Alan calismasi yapanlar tarafindan uzunca bir donem bu iki onemli ve etkili figurun farkliliklari vurgulanmis olmasina ragmen bu tezin amaci bu iki dusunurun arasinda bulunabilecek potansiyel benzerliklere odaklanmaktir. Bu calisma, baslangic olarak Ibnu’l-Arabȋ ve Ibn Teymiyye’nin dini bilgi elde etmede vahyi, insan aklini ve ilhami temel epistemolojik araclar olarak gordugunu belirtmektedir. Buna karsin, onlar bu epistemolojik araclara deger atfetmede farklilik gosterirler. Ibnu’l-Arabȋ ve Ibn Teymiyye vahyi epistemolojik hiyerarsilerinde en uste yerlestirirken, birincisi ilhami-kesfi aklin ustunde tutmayi, ikincisi ise insan aklini ilhamin ustunde tutmayi tercih etmistir. Bu calismamizda ele alinan bir diger ana konu da teolojik bir mesele olan ilahi isim ve sifatlardir. Diger bircok teolojik mesele ile iliskili olan bu konuya hem Ibnu’l-Arabȋ hem de Ibn Teymiyye dikkate deger bir sekilde onem vermislerdir. Tum onemli farkliliklarina ragmen nasil ki epistemoloji meselesindeki tutumlarinda benzer yaklasimlar, dusunceler ve yorumlar gorulebiliyorsa ayni sekilde teolojik pozisyonlarinda da benzerlikleri gormek mumkundur. Bu benzerligi bulmanin yegâne yolu ise Ibnu’l-Arabȋ’nin dusunce ve ifadelerinde var olan cift yonlulugun akilda tutulmasidir. Kisacasi, bu tezin elde ettigi asil bulgu Ibnu’l-Arabȋ ve Ibn Teymiyye’nin epistemolojilerinde ve teolojilerinde alanda calisma yapanlarin dusunduklerinden daha fazla benzerliklerin oldugudur. Farkli siralama yapilsa dahi bilgiyi ayni epistemolojik araclardan elde ettiklerini gormekteyiz. Ayni zamanda farkli terimler ve ifade tarzlariyla ortaya konulmus olsa da ilahi isim ve sifatlar, yaratma, ilahi irade ve Allah’in munezzeh olusu gibi teolojik meselelerde benzer bir pozisyon aldiklari de gorulecektir.