DE SPANNING TUSSEN EEN INTERN EN EEN EXTERN PERSPECTIEF OP RELIGIE VANDAAG

Abstract

In dit artikel wil ik een complexiteit in het debat over de betekenis van religie vandaag aan het licht brengen. Die heeft betrekking op de spanning tussen een intern en een extern perspectief op religie. Ik zal proberen aan te tonen dat de meningsverschillen tussen enkele protagonisten in het debat en ook de moeilijkheden waarin die protagonisten terecht komen, in belangrijke mate verhelderd kunnen worden als we rekening houden met de implicaties van bet verschil tussen beide perspectieven. In een eerste gedeelte bespreek ik Marcel Gauchets opvatting over de betekenis van religie vandaag. In een tweede gedeelte confronteer ik Gauchet met een bepaalde ambigu1teit in zijn defmitie van religie. Die ambigu'iteit komt ook naar voren in zijn discussie met Luc Ferry, ofschoon noch Ferry noch Gauchet in staat zijn om er echt rekenschap van te geven. Beide auteurs zijn namelijk gebonden aan een exteme, functionele opvatting over religie, wat hen niet toelaat de specifieke inhoud ervan adequaat te onderscheiden van andere vormen van zingeving. Daarom wenden we ons in bet derde gedeelte tot Charles Taylors interne kijk op religie vandaag. Taylor probeert aan de hand van zijn interne beschrijving van religie aan te tonen dat religie niet noodzakelijk hoeft te verdwijnen in een moderne cultuur. Sterker nog, de normatief ingestelde Taylor probeert te beargumenteren dat de moderne cultuur zelfs nood heeft aan een juiste verhouding tot het transcendente. In het vierde, besluitende gedeelte stel ik me de vraag hoe dat normatieve perspectief verenigd kan worden met zijn intern realistische visie op religie.