Hamdele-Salvele’nin Dili: Telifte Yetkinlik Aracı Olarak Berâ‘etu’l-İstihlâller

Abstract

Musluman toplumlarda uretilen eserlere hamdele ve salvele ile baslamak nere- deyse esere isim vermekten daha onemli gorulmektedir. Nitekim isimlerini ve hatta muelliflerinin ismini dahi bilmedigimiz ya da muellifleri tarafindan herhangi bir isim verilmeyen eserlerin cogunda hamdele ve salvele bulunmaktadir. Fakat hamdele ve salveleler vazedildikleri anlamin disindaki bazi seylere de delalet/isaret etmektedir. Zira eserine besmele-hamdele ve salvele ile baslayan bazi muellifler burada berâ‘etu’l- istihlâl diye bilinen bir edebi sanat uygulamaktadir. Berâ‘etu’l-Istihlâl, hamdele ve salvele makaminda eserin yazildigi disiplinin terminolojisi basta olmak uzere eserle alakali bircok terimin sozluk anlamlarini kullanarak dolayli bir dil ile eserin icerigine dair okuyucuya ipucu vermektir. Berâ‘etu’l-istihlâl araciligiyla isaret edilen bu ipuclari yedi seyden birisidir ki bunlar; bazen eserin yazildigi disiplinin terminolojisi, bazen dibâcenin ait oldugu eserin ismi, bazen kaynak metnin ismi, bazen eser icerisinde kullanilacak olan referans kitaplarin ismi, bazen muellifin daha once kaleme aldigi baska eserlerin ismi, bazen eserin kaleme alindigi disiplinin ismi ve bazen de ideolojik tartismalardir.