Česká i-kmenová feminina na -n a jejich vývoj ve starší češtině (od r. 1300 do r. 1900)

Abstract

Czech i-Stem Feminine Nouns Ending in -n and Their Development in Older Czech (from 1300 to 1900) In this paper we follow both the functional and formal development of word-formative formants *-snь, *-znь, *-nь during the Old and Middle Czech periods and during the period of the National Revival and afterwards, and the word-formative and formal development of Czech i-stem feminines with the component -n- during the same period. These nouns are formed by derivation using the suffixes mentioned above or by conversion using the grammatical formant *-ь, and, after the disappearance of the softness correlation, they identically end in the form of direct singular cases on the -n nasal. In order to eliminate alternations of the morphological base, they change their ending in these forms from -(e)n to -(e)ň during their development. As a result, in the later developmental stages of the language, they converge formally to the Old Czech ja-stem feminines originally ending in -ně or -ně/-eň, which also changed their forms nom./acc. sg. in favour of the ending -eň during the development. At the same time, the no longer productive suffixes -n, -ně (in Proto-Slavic *-nьja) and partly also -sn, -zn (Modern Czech -seň, -zeň) merge into a new, self-applying suffix -(e)ň.   Czeskie rzeczowniki żeńskie z tematem -i zakończone na -n i ich rozwój w starszych okresach rozwoju języka czeskiego (1300–1900) Niniejszy artykuł pokazuje zarówno funkcjonalny i formalny rozwój formantów słowotwórczych *-snь, *-znь, *-nь w okresie staro- i średnioczeskim oraz w okresie odrodzenia narodowego i poodrodzeniowym, jak również słowotwórczy i formalny rozwój czeskich rzeczowników żeńskich z tematem -i z komponentem -n- w tym czasie. Analizowane rzeczowniki są tworzone przez derywację za pomocą wymienionych sufiksów lub przez konwersję za pomocą formantu gramatycznego *-ь, a po zaniku miękkości w przypadkach niewymagających przyimka kończą się w liczbie pojedynczej spółgłoską nosową -n. W toku dalszego rozwoju, w celu wyeliminowania zmienności podstawy morfologicznej zmieniają swoje zakończenie w tych formach z -(e)n na -(e)ň. W rezultacie na późniejszych etapach rozwoju języka zbiegają się one formalnie ze staroczeskim tematem -ja rzeczowników żeńskich zakończonych pierwotnie na -ně lub -ně/-eň, które również zmieniły formy w mianowniku/bierniku liczby pojedynczej na końcówkę -eň. Jednocześnie nieproduktywne już sufiksy -n, -ně (prasłowiańskie *-nьja) i częściowo także -sn, -zn (współczesne czeskie -seň, -zeň) łączą się w nowy sufiks -(e)ň.