Лексичний регулятив дім в епістолярних текстах Лесі Українки й посланнях Андрея Шептицького

Abstract

The Lexical Regulative dim ‘home’ in Epistolary Texts by Lesia Ukraїnka and in Andreĭ Sheptytsʹkyĭ’s Pastoral LettersThis article is devoted to the features of actualisation of one of the most frequent lexical regulatives, which has a distinct archetypal character in the lan­guage paradigm of different nations and which is one of the most frequently used concepts in the functional-style system of the Ukrainian language – HOME. The study considers the actualisation of this concept in Ukrainian on the basis of lexicographic sources. It also identifies the main strands of research on the con­cept HOME which reveal the typological features of its explication in different languages: (1) home as an element of individual style in artistic texts; (2) home as a word stimulus in associative experiments conducted among the youth. The article is the first study investigating the common and distinctive features of the functioning of the lexical regulative dim ‘home’ in texts created by two well-known authors: Lesia Ukraїnka (epistolary texts) and Andreĭ Sheptytsʹkyĭ (pastoral letters). The analysis considers key lexemes which verbalise the concept HOME, identifies its core and peripheral nominations, and examines the func­tional specifics of the contexts of the occurrence of the lexemes dim/doma.Regulatyw leksykalny dom w tekstach epistolarnych Łesi Ukrainki oraz listach pasterskich Andrzeja SzeptyckiegoW artykule zbadano specyfikę leksykalną jednego z najczęstszych regulaty­wów, mających wyraźny archetypowy charakter w różnych językach i należący do najczęściej używanych konceptów w systemie funkcyjno-stylowym języka ukraińskiego – DOM. Rozpatrzono reprezentację tego konceptu w języku ukraińskim na materiale źródeł leksykograficznych; wskazano dwa główne kierunki dotychczasowych badań konceptu DOM ujawniające typologiczne cechy jego eksplikacji w językach narodowych: 1) jako elementu indywidualnego stylu w tekstach artystycznych; 2) jako słowa-klucze w eksperymentach asocjacyjnych wśród młodzieży. Po raz pierwszy przeanalizowano cechy wspólne i cechy odmienne funkcjonowania regulatywu leksykalnego dom w mowie dwóch znanych indywidualności językowych – Łesi Ukrainki (teksty epistolarne) i Andrzeja Szeptyckiego (listy pasterskie); określono podstawowe leksemy, które werbalizują koncept DOM, wyodrębniono nazwy jądrowe i peryferyjne; ustalono specyfikę funkcyjną kontekstów występowania leksemów dim/doma.