Лакунарні компоненти у фразеології українського ареального континууму

Abstract

Lacunary Components in the Phraseology of the Ukrainian Areal ContinuumThis article deals with the peculiarities of the concept lacuna from the perspective of theoretical considerations. Based on theoretical studies of lacunarity, the author discusses issues related to the phenomenon of linguistic and cultural lacunae, including their sources and types. She also presents the main features of linguistic lacunae and their classifications, and analyses factors which have an impact on the emergence of lacunary phraseological units and their functioning. The study outlines the criteria of lacunarity and a method for identifying phraseological lacunae. It also considers the status of the lacuna and its functioning in areal phraseology, and examines the possibility of applying the theory of lacunarity to the areal phraseological system of the Ukrainian continuum. The study is focused on etymological analysis of phraseological lacunae and their origins. Lacunae are known to constitute a semantic vacuum which functions in the modes of language, speech and speech behaviour. As demonstrated, overcoming the problems of linguistic continuum requires the knowledge not only of the direct (primary) meaning of words and phrases, but also of their place and functions in a given sociocultural community where they are used, and where dialect is the actual means of communication. The article also identifies the main dimensions of the phraseological system in focus: the themes of the meanings of phraseological units, the nature of their figurative basis, and the way these two aspects are interrelated. Komponent lakunarny we frazeologii ukraińskiego kontinuum arealnego W artykule omówiono specyfikę pojęcia lakuna (luka) z punktu widzenia podejmowanych na jego temat rozważań teoretycznych. W oparciu o prace teoretyczne poświęcone lakunarności autorka omawia rozmaite aspekty zjawiska luk językowych i kulturowych, ich źródła i typy. Artykuł uwzględnia główne cechy i istniejące klasyfikacje luk językowych, a także poddaje analizie czynniki wpływające na pojawianie się i funkcjonowanie luk frazeologicznych. Określono w nim ponadto kryteria lakunarności i metodę wykrywania luk frazeologicznych. Scharakteryzowano miejsce luki i jej funkcjonowanie w arealnych związkach frazeologicznych oraz możliwość zastosowania teorii lakunarności w badaniach nad arealnym systemem frazeologicznym ukraińskiego continuum. Szczególną uwagę zwraca autorka na etymologiczną analizę luk frazeologicznych i na przyczyny ich występowania. Jak wiadomo, luki są semantyczną próżnią, która funkcjonuje w modusach języka, mowy i zachowania językowego. Udowodniono, że przezwyciężenie problemów continuum językowego wymaga znajomości nie tylko bezpośredniego znaczenia słów i zwrotów, ale także ich miejsca i roli w danej wspólnocie społeczno-kulturowej, w której gwara jest rzeczywistym środkiem komunikacji. W artykule ponadto określono podstawowe wymiary omawianego systemu frazeologicznego, a więc tematykę znaczeń frazeologizmów, charakter ich podstawy figuratywnej i sposób, w jaki te wymiary są ze sobą powiązane.