GEDİZ NEHRİ’NDE TAŞKINLAR, ISLAH ÇALIŞMALARI VE AFET YÖNETİMİ (1860-1901)

Abstract

Akarsular, doğa olaylarına karşı alınan tedbirlerin çok daha kısıtlı olduğu eski zamanlarda, günümüze nispeten daha sık taşarak etraflarına önemli miktarda zararlar vermekteydiler. 19. yüzyılda sık bir şekilde taşan nehirlerden birisi de Kütahya’ya bağlı Gediz kasabasının doğusundaki dağlardan kaynağını alan ve 275 km yol aldıktan sonra Ege Denizi’ne dökülen Gediz Nehri idi. 1860-1901 yılları arasında Gediz’in on altı defa taştığı tespit edilebilmiştir. Yaşanan taşkınların sel afetlerine yol açması neticesinde insanlar, hayvanlar, yerleşim birimleri, tarım, ticaret, ulaşım, iletişim, işletmeler ve İzmir Limanı önemli derecede zarar görmüş, büyük miktarda ekonomik kayıplar yaşanmıştır. Merkezi ve yerel hükümetler Gediz Nehri taşkınlarını ve yol açtığı zararları en aza indirmek amacıyla birtakım tedbirler aldıkları gibi taşkınlar sonrasında yardıma muhtaç durumda kalan selzedelerin yaralarını sarmak amacıyla da bazı önemli girişimlerde bulunmuşlardır. Arşiv belgeleri ve dönemin gazeteleri esas alınarak hazırlanan bu çalışma ile Osmanlı doğal afet tarihine ve kısmen de olsa Gediz Havzası’nda bulunan yerleşim birimlerinin tarihine katkı sağlanması hedeflenmiştir.